Leczenie zębów w ciąży – dlaczego jest takie ważne?

Stany zapalne dziąseł i infekcje przyzębia mogą być przyczyną nie tylko kłopotów z zajściem w ciążę, ale też przedwczesnych porodów lub porodów zakończonych urodzeniem dziecka z niską masą urodzeniową. By ochronić przed tym swoje maleństwo, konieczna jest odpowiednia profilaktyka stomatologiczna i podjęte w porę właściwe leczenie. Dlatego zanim zaczniesz planować ciążę, ustal termin wizyty u stomatologa. 

Ból zęba w ciąży i infekcje przyzębia

Bakterie obecne w chorym przyzębiu rozprzestrzeniają się wraz z krwią w całym organizmie i przez łożysko docierają do płodu. Inicjują powstawanie stanu zapalnego i produkcję substancji prozapalnych, zwiększając tym samym ryzyko przedwczesnego porodu – jako przyszła mama musisz mieć tego świadomość. Z leczeniem zębów najlepiej uporać się jeszcze przed zajściem w ciążę. Nie ma wtedy przeciwwskazań do wykonania zdjęć radiologicznych, które wykluczą obecność ewentualnych stanów zapalnych i próchnicy. Pamiętaj również, że wbrew panującym opiniom w ciąży można, a nawet trzeba leczyć zęby!

Jeśli masz ubytki, najlepiej wylecz je jeszcze przed ciążą. W I trymestrze wskazana jest szczególna ostrożność w stosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i środków znieczulających. Należy wówczas unikać zabiegów stomatologicznych, ograniczając je do sytuacji absolutnie koniecznych – w I trymestrze ma bowiem miejsce najważniejszy etap kształtowania się płodu, zwany organogenezą. To w tym czasie tworzą się podstawowe narządy oraz układy Twojego maluszka. 

Warto również pamiętać, że w I trymestrze ciąży mogą nasilić się zmiany próchnicze. Przyczyną są:

• zwiększona liczba bakterii tworzących płytkę nazębną,
• obniżenie pH śliny i zmniejszenie jej ilości,
• nawracające nudności i wymioty – sok żołądkowy niszczy szkliwo i powoduje obniżenie pH w jamie ustnej, 
• zwiększone łaknienie i ochota na produkty zawierające duże ilości węglowodanów.

Również zmiany hormonalne związane z ciążą mogą wywoływać dolegliwości ze strony dziąseł. Wzrost stężenia estrogenów we krwi powoduje, że podatna na wahania hormonalne śluzówka ma tendencję do podrażnień i urazów mechanicznych, a ponadto mniejszą zdolność reperacyjną. Stąd pacjentki często żalą się na ból dziąseł w ciąży. Z kolei wzrost poziomu progesteronu zwiększa ukrwienie dziąseł, przyczyniając się do ich rozpulchnienia.

To wszystko sprzyja podrażnieniom i prowadzi do przewlekłego zapalenia dziąseł. W ciąży bakterie wykorzystują estrogen i progesteron do swojego wzrostu. Ponadto w ciąży naturalny jest stan immunosupresji – dochodzi wówczas do osłabienia reakcji obronnych organizmu na działanie płytki nazębnej. Stan taki sprzyja powstawaniu próchnicy. 

Leczenie zębów w ciąży – kiedy zaplanować wizytę?

Kobiety w ciąży potrzebują planowej opieki stomatologicznej. Najbezpieczniejszym okresem na interwencje stomatologiczne jest II trymestr, a dokładnie czas między 14. a 20. tygodniem ciąży. W III trymestrze z oczywistych względów pewne niedogodności związane z leczeniem może stwarzać powiększony brzuch, a konkretnie zbyt długie przebywanie w pozycji leżącej, które może spowodować ucisk macicy na naczynia żylne i doprowadzić do spadku ciśnienia u ciężarnej lub zaburzenia ukrwienia łożyska. Może również dojść do wystąpienia czynności skurczowej. Tym niemniej należy podkreślić, że interwencja stomatologiczna – jeśli jest konieczna – może się odbyć na każdym etapie ciąży.

Jeżeli planujesz zostać mamą i chcesz zapobiec problemom stomatologicznym, takim jak próchnica w ciąży, pomyśl o profilaktyce i regularnych kontrolach. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego pierwsza konsultacja stomatologiczna powinna się odbyć w I trymestrze (przed 12. tygodniem). Następnie, o ile nie ma konieczności leczenia, zalecane są kontrolne wizyty w każdym trymestrze.

W czasie ciąży nie ma żadnych przeciwwskazań do planowanego leczenia stomatologicznego, a najbezpieczniejszym okresem na to jest II trymestr.

Leczenie zębów w ciąży – co warto wiedzieć?

Badanie RTG w ciąży jest dozwolone – dawki promieniowania są małe i całkowicie bezpieczne dla płodu. Tym niemniej, robiąc prześwietlenie lub pantomogram, należy stosować dodatkowe środki ostrożności w postaci specjalnych osłon na brzuch i szyję. Zdjęcia powinny zostać wykonane starannie, tak aby nie trzeba było powtarzać badania i niepotrzebnie naświetlać się kolejny raz. 

Znieczulenie zęba w ciąży może być stosowane bez przeciwwskazań, podobnie jak inne znieczulenia miejscowe. Współczesna stomatologia oferuje szeroki wybór środków, a wśród nich odpowiednie znieczulenia dla kobiet spodziewających się dziecka. Trzeba jednak wcześniej poinformować lekarza o swoim stanie.

Leczenie kanałowe w ciąży może być przeprowadzone. Najkorzystniej jest to zrobić w II trymestrze, jednak ostatecznie o terminie powinien zdecydować lekarz. Zanim udasz się na wizytę, wybierz gabinet, który dysponuje mikroskopem endodontycznym. 

Usuwanie zęba w ciąży jest możliwe. Należy jednak zachować szczególną ostrożność w I trymestrze, ze względu na ryzyko krwawienia oraz możliwość przeniknięcia niektórych środków znieczulających przez łożysko. Jeśli z zepsutego zęba sączy się ropa (powstaje ryzyko zakażenia) lub powoduje on bardzo dotkliwy ból, wskazana jest ekstrakcja.

Higienizacja w ciąży jest jak najbardziej wskazana. Systematyczne usuwanie płytki nazębnej i kamienia chroni zęby przed rozwojem bakterii, stanowiąc skuteczną profilaktykę chorób jamy ustnej. NFZ refunduje dwukrotne usuwanie kamienia nazębnego w trakcie ciąży w odstępie 6 miesięcy, natomiast zalecenia stomatologiczne mówią o higienizacji jamy ustnej w każdym trymestrze ciąży.

Opieka stomatologiczna w ciąży powinna być nakierowana na profilaktykę, a nie jedynie na doraźne interwencje lecznicze. Próchnica jest bowiem skutkiem braku profilaktyki – dlatego najlepiej do niej po prostu nie dopuścić i nie martwić się o zepsute zęby w ciąży.

Opieka stomatologiczna w ciąży powinna być nakierowana na profilaktykę, a nie jedynie na doraźne interwencje lecznicze. Próchnica jest bowiem skutkiem braku profilaktyki – dlatego najlepiej do niej po prostu nie dopuścić i nie martwić się o zepsute zęby w ciąży.

 Pytania i odpowiedzi

1. Dentysta w ciąży – czy w ciąży można leczyć zęby?
   Tak. W ciąży nie należy zaniedbywać stanu zdrowia jamy ustnej. Przyszła mama powinna jednak poinformować stomatologa o swoim stanie – ma to szczególne znaczenie w początkowych miesiącach. 
   
   Jeśli wiesz, że masz jakiś problem, nie zwlekaj i umów się na wizytę. Najbezpieczniejszym okresem na interwencje stomatologiczne jest czas między 14. a 20. tygodniem ciąży. Leczenie zębów w 3 trymestrze ciąży może być utrudnione ze względu na duży brzuch.
    
2. Niewyleczone zęby a ciąża – czy możliwe jest wyrywanie zęba w ciąży?
   Tak, należy jednak unikać usuwania zębów w I trymestrze ciąży, ze względu na ryzyko krwawienia i przenikanie niektórych substancji znieczulających do łożyska. Natomiast jeśli zachodzi ryzyko zakażenia (z zęba sączy się ropa) lub ból jest nie do zniesienia, stomatolog najprawdopodobniej przeprowadzi ekstrakcję niezależnie od zaawansowania ciąży.