Kim jest położna?

Z artykułu dowiesz się:

• Czym ogólnie zajmuje się położna?
• Jak i kiedy wybiera się położną?
• Jak może pomóc położna w czasie ciąży?
• Jaka jest rola położnej podczas porodu?
• Co robi położna na wizycie domowej po porodzie?

Położna – po porodzie… ale nie tylko!

Położna (a formalnie: położna podstawowej opieki zdrowotnej lub położna środowiskowa) to specjalistka zajmująca się opieką nad kobietą w okresie zarówno ciąży, jak i porodu oraz połogu, a także pomagająca jej właściwie zadbać o noworodka. Jej rola obejmuje szeroki wachlarz działań – począwszy od monitorowania stanu zdrowia przyszłej mamy, przez edukację w zakresie karmienia i pielęgnacji dziecka, aż po pomoc w kwestiach związanych z laktacją. To osoba, która towarzyszy w tym szczególnym czasie, udzielając wsparcia, troski i profesjonalnej pomocy. Może pracować w szpitalu czy przychodni, a oprócz tego odwiedzać pacjentki w domu.

Wybór położnej

Każda kobieta ubezpieczona w Narodowym Funduszu Zdrowia może skorzystać z opieki położnej. W okresie ciąży i tuż po porodzie przysługuje ona nawet w przypadku braku ubezpieczenia – wystarczy polskie obywatelstwo i miejsce zamieszkania na terenie naszego kraju. Aby wybrać konkretną specjalistkę, wystarczy wypełnić deklarację wyboru położnej POZ w przychodni lub elektronicznie. Dwa razy w roku można zrobić to bezpłatnie, za dodatkową zmianę trzeba zapłacić¹. 

Kiedy wybrać położną, jeśli przyszła mama jeszcze tego nie zrobiła? Najlepiej nie zwlekać – warto zrobić to w drugim trymestrze ciąży, między 21. a 26. tygodniem, by w pełni skorzystać z możliwości, jakie daje wsparcie specjalistki.

Opieka położnej w ciąży

Położna opiekuje się m.in. kobietami oczekującymi narodzin dziecka. Może także prowadzić ciąże fizjologiczne, ale w praktyce zdarza się to rzadko. 

Położna prowadzi również tzw. edukację przedporodową. Przygotowuje kobietę do macierzyństwa, przekazując jej istotne informacje np. o karmieniu piersią, pielęgnacji dziecka czy radzeniu sobie z emocjami związanymi z jego narodzinami. Dzięki takiej wszechstronnej opiece położna nie tylko pomaga zadbać o zdrowie fizyczne, lecz także wspiera psychicznie.

Czy położna w ciąży jest obowiązkowa?

Nie, wizyty położnej w ciąży nie są obowiązkowe, ale każda kobieta ma do nich prawo! Opieka ta jest bezpłatna i przysługuje przyszłej mamie od 21. tygodnia ciąży – w ramach wspomnianej już edukacji przedporodowej. Jeśli chodzi o liczbę takich spotkań z położną (realizowanych w domu lub w przychodni)²:

• od 21. do 31. tygodnia ciąży mogą one się odbywać raz w tygodniu (czyli maksymalnie dziesięć wizyt w tym okresie),
• od 32. tygodnia ciąży do porodu możesz się z nią umówić dwa razy w tygodniu (maksymalnie szesnaście wizyt).

Położne mogą być niezwykle pomocne, gdy kobieta chce skorzystać z fachowej edukacji na temat ciąży, porodu oraz opieki nad noworodkiem. Niektóre z nich mają w gabinecie specjalne lalki, które do złudzenia przypominają maluszka. Pozwala to w praktyce przećwiczyć pod okiem specjalisty podnoszenie, ubieranie, przewijanie i kąpanie noworodka czy przystawianie go do piersi. Podczas spotkań kobieta otrzymuje także wskazówki odnośnie do odpowiedniej diety czy sugestie, jakie ćwiczenia warto wykonywać. Choć nie jest to wymóg prawny, to jednak wiele przyszłych mam decyduje się na regularne spotkania z położną, by czuć się pewniej i lepiej przygotować się do narodzin dziecka. Co ważne, tata również może uczestniczyć w tych spotkaniach i nabywać ważne umiejętności związane z opieką nad maluszkiem.

Kto odbiera poród: lekarz czy położna?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie – wiele zależy od sytuacji. W przypadku porodu naturalnego, przebiegającego bez komplikacji, zazwyczaj to położna pomaga maluszkowi przyjść na świat. Jej zadaniem jest monitorowanie postępów akcji porodowej, ocenianie stanu zdrowia mamy i dziecka oraz pomaganie w łagodzeniu bólu poprzez odpowiednie techniki oddechowe, masaż czy proponowanie zmian pozycji. Położna dba także o komfort psychiczny rodzącej, udzielając informacji na temat przebiegu porodu i odpowiadając na jej pytania. Jeżeli jednak dziecko przychodzi na świat poprzez cesarskie cięcie lub w czasie porodu naturalnego pojawiają się komplikacje, niezbędna jest interwencja lekarza. 

Także po porodzie położna towarzyszy maluszkowi i mamie – jeśli tylko ich zdrowie na to pozwala. To ona zwykle zapewnia dziecku pierwszą opiekę tuż po przyjściu na świat i podaje je kobiecie, by umożliwić kontakt „skóra do skóry”. Pomaga też świeżo upieczonej mamie w przystawieniu noworodka do piersi i dogląda go przez pierwsze godziny po porodzie, oceniając stan jego zdrowia. Dzięki swojej wiedzy i doświadczeniu położne odgrywają niezwykle istotną rolę w zapewnieniu bezpiecznego i możliwie najbardziej komfortowego porodu oraz czasu bezpośrednio po nim.

Położna środowiskowa – wsparcie w domu po porodzie

Jak już wspomnieliśmy, położna środowiskowa to specjalistka, która udziela pomocy nie tylko w placówkach medycznych, lecz także w domach pacjentek po porodzie. Są to tzw. wizyty patronażowe. Zajmuje się wtedy kontrolowaniem przebiegu połogu i pomaga kobiecie zaadaptować się do nowej roli.

Ile razy przychodzi położna po porodzie?

Konkretna liczba wizyt położnej środowiskowej po porodzie zależy od indywidualnych potrzeb rodziny. Minimum to cztery spotkania w ciągu pierwszych dwóch miesięcy życia dziecka, ale może być ich więcej. Pierwsze odwiedziny powinny nastąpić nie później niż dwie doby od momentu opuszczenia szpitala przez maluszka i mamę², a w przypadku wcześniaków – od zgłoszenia dziecka do poradni i wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej przez rodziców³. 

W ramach opieki nad mamą podczas tych spotkań ma miejsce m.in.: sprawdzanie, jak goi się krocze po porodzie lub rana po cesarce, oraz ewentualnie zdjęcie szwów. Położna na wizycie kontroluje także zdrowie i rozwój dziecka – ocenia przyrost masy ciała, stan skóry i błon śluzowych, sprawdza odruchy noworodkowe, a nawet wygląd kupki. Zadaniem położnej po porodzie jest także udzielanie porad i wskazówek, jak dbać o dziecko w pierwszych tygodniach życia, oraz przekazywanie informacji o szczepieniach ochronnych i badaniach profilaktycznych. To ona pomaga także w przypadku trudności z laktacją (może się tym zajmować również doradca laktacyjny). 

Zawód położnej – nieoceniona pomoc w wyjątkowym czasie 

Podsumowując, położna to wyjątkowa osoba, której rola wykracza daleko poza opiekę nad kobietą w czasie porodu. Może udzielić Ci wsparcia, jeśli nadejdą trudniejsze momenty, podzielić się z Tobą swoją wiedzą i doświadczeniem, a także udzielić niezbędnych wskazówek. Także wizyty domowe położnej środowiskowej po porodzie bywają bardzo pomocne – dzięki nim możecie zostać otoczeni odpowiednią opieką i wsparciem.