Rodzicielstwo bliskości - nowy etap życia

Oboje marzyliście o dziecku. Teraz, gdy już jest z Wami, jesteście naprawdę szczęśliwi, choć nie da się ukryć, że Wasze życie „we dwoje” zostało wywrócone do góry nogami. Jak bez problemów przejść z etapu „życia bez dziecka” do etapu „rodzice” nie zapominając o sobie i swoich potrzebach?

Żadne z nas nie rodzi się rodzicem. Stajemy się nim dopiero po jakimś czasie. To chyba jedyny „zawód” na świecie, którego nie da się wcześniej wyuczyć. Gdy zostaje się mamą lub tatą, powoli odkrywa się swoją nową rolę. Role w związku redefiniują się, zmieniają się priorytety, pragnienia i zachcianki.

Nowy członek rodziny

Małe dziecko zmienia w domu dosłownie wszystko. I to nie tylko dlatego, że trzeba pamiętać o zapasie pieluszek czy też wstawać w środku nocy, by nakarmić maluszka. Przyjście nowego członka rodziny na świat sprawia, że rodzą się w Was nowe, dotychczas nieznane Wam uczucia i wrażliwości, których dotąd w sobie nie zauważaliście :). Tylko poprzez doświadczenie na własnej skórze tej „małej rewolucji” w postaci powiększenia rodziny jesteście w stanie zrozumieć jej ogrom.

Tata również przeżywa te wszystkie wielkie zmiany, nawet jeśli przez pierwsze tygodnie jest jeszcze trochę z boku. Możesz mu jednak pomóc odnaleźć się w nowej dla niego roli ojca. Najważniejsze to zmienić nierozerwalną więź, jaka naturalnie wytworzyła się między Tobą a dzieckiem, na prawdziwą relację we trójkę: mama, tata i dziecko.

Instynkt macierzyński i ojcowski

Gdy stajecie się rodzicami, pojawiają się liczne pytania: „Czy podołam zadaniu?”, „Czy pokocham dziecko?”, „Czy istnieje coś takiego, jak instynkt macierzyński?”, „A instynkt ojcowski?”. Wszystkie te pytania są całkowicie uzasadnione. Czasem wystarczy jednak popatrzeć na dziecko i już zna się odpowiedź. Bądź co bądź to przecież ono nauczy Was, jak być rodzicami i pomoże przebyć niesamowitą przygodę, jaką jest rodzicielstwo. Dziecko jest owocem Waszej wspólnej miłości i najlepiej, abyście oboje po równo byli zaangażowani w jego wychowanie.

Czasy „ojca rodziny”, kierującego rodziną jedynie jako „szef” wydający polecenia, który nigdy nie bierze do ręki butelki lub nie zmienia pieluszki, dawno już minęły. Dziś „nowy ojciec” ma również prawo do urlopu ojcowskiego, może wziąć urlop wychowawczy. Jest to najlepszy dowód na to, że nowy model rodziny jest lepiej skonstruowany. Dodajmy, że większość tatusiów z ogromną ochotą wciela się w swoją nową rolę! Dzięki tej sytuacji można więc w pełni się uzupełniać i wspierać. Możecie na przykład podzielić się nocnym wstawaniem. Gdy jedno jest zmęczone, drugie „przejmuje pałeczkę” - przewija dziecko lub je kąpie. To właśnie w taki sposób dzień po dniu buduje się nową relację we troje.

Rola matki w rodzicielstwie

Rola matki w rozwoju dziecka ma kluczowe znaczenie. To mama zaspokaja podstawowe potrzeby życiowe maluszka, takie jak karmienie, pielęgnacja i zapewnienie poczucia bezpieczeństwa. Poprzez codzienne interakcje z dzieckiem, mama wpływa na jego rozwój na wielu płaszczyznach: emocjonalnej, społecznej i intelektualnej. To matka często przekazuje podstawowe normy i wartości, a także pomaga dziecku zrozumieć świat i budować jego umiejętności poznawcze.

Rodzicielstwo bliskości – czym jest?

Rodzicielstwo bliskości to sposób wychowywania dziecka oparty na empatii, tworzeniu więzi, uczeniu się rozpoznawania potrzeb maluszka i adekwatnego reagowania na nie. Termin „rodzicielstwo bliskości” stworzył amerykański pediatra William Sears, który podkreślał rolę bliskości emocjonalnej i fizycznej między rodzicami a dzieckiem. Maluszek, który może liczyć na uważność, dostępność i otwartość mamy i taty, ma większe szanse na zbudowanie tzw. bezpiecznego stylu przywiązania.

Dlaczego warto stosować rodzicielstwo bliskości?

„Inwestycja”, jaką jest budowanie bliskości z dzieckiem, przynosi wiele korzyści dla rozwoju maluszka, zarówno tych krótko, jak i długofalowych. Rodzicielstwo bliskości sprzyja powstaniu bezpiecznego stylu przywiązania. Styl ten wspomaga właściwy rozwój społeczny i emocjonalny dziecka. Bezpieczne przywiązanie to relacja, w której dziecko, dzięki zapewnionemu poczuciu bezpieczeństwa, ma chęć i odwagę do eksplorowania otaczającego go świata. Maluszek ma też poczucie, że w razie niepowodzeń lub zagrożeń znajdzie ukojenie w bliskości drugiej osoby. Styl przywiązania, który dziecko wykształci w pierwszych latach życia wobec rodziców, przekłada się na sposoby budowania zdrowych relacji z innymi osobami w późniejszym dzieciństwie, a także w dorosłości.

Jakie są sposoby na stosowanie rodzicielstwa bliskości?

Rodzicielstwo bliskości opiera się na kilku stałych filarach. Co ważne – nie powinny one być traktowane jako sztywne zasady czy reguły, których należy bezwzględnie przestrzegać jako jedynego słusznego modelu postępowania. Filary rodzicielstwa bliskości to raczej narzędzia, dzięki którym rodzice mogą budować bliskość z dzieckiem, a także dbać o pozostałych członków rodziny – w tym siebie nawzajem.

Jakie kierunki działania powinni podjąć rodzice, którzy chcą stworzyć bezpieczny styl przywiązania z dzieckiem? Attachment Parenting International, czyli międzynarodowa organizacja promująca rodzicielstwo bliskości, wyznacza siedem zasad:

1. Przygotuj się do ciąży, porodu i rodzicielstwa
   Sposób, w jaki rodzice i noworodek rozpoczynają wspólne życie, pomaga we wczesnym rozwoju bliskości. Dni i tygodnie po narodzinach to szczególny okres. W tym czasie głównym celem matki i dziecka jest bycie blisko. Zaraz po narodzinach maluszek odczuwa naturalną, biologiczną potrzebę bliskości, stąd tak ważne jest kangurowanie i kontakt skóra do skóry.
    
2. Karm z miłością i szacunkiem
   Rodzicielstwo bliskości podkreśla znaczenie karmienia piersią. Mleko matki zawiera wszystkie składniki niezbędne dla prawidłowego rozwoju maluszka. Bliski fizyczny kontakt przy karmieniu wspiera z kolei rozwój trwałej więzi między mamą i dzieckiem. Niemowlę ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa, a u matki w czasie karmienia wydzielają się hormony (prolaktyna i oksytocyna) wspierające poczucie bliskości i matczyne uczucia. Obserwowanie dziecka w czasie karmienia ułatwia także mamie naukę odczytywania mowy ciała jej pociechy.
    
3. Reaguj z wrażliwością
   Reagowanie z wrażliwością to przede wszystkim uznanie faktu, że płacz jest dla niemowlęcia narzędziem komunikacji z rodzicami – a nie manipulowania nimi. Noworodek nie ma innej możliwości komunikowania swoich potrzeb, dopiero w miarę rozwoju nabywa nowych umiejętności. Reagowanie na płacz daje dziecku sygnał, że jego potrzeby są zauważane, buduje poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do rodziców.
    
4. Zapewnij odżywczy dotyk
   U noworodków dotyk jest najlepiej rozwiniętym zmysłem, dzięki któremu dziecko może oswoić się z zupełnie nowym dla niego światem. Maluszek ma naturalną potrzebę bycia przytulanym, noszonym i kołysanym – w brzuchu mamy doświadczał noszenia przez cały czas. Po narodzinach stopniowo potrzeba ta zmniejsza się, ale tulenie i noszenie dziecka na rękach ma kluczowe znaczenie w jego rozwoju. Nieco starsze niemowlę, patrząc na otoczenie z wysokości ramion rodzica, widzi i doświadcza rzeczy, których nie mógłby zobaczyć, leżąc w łóżeczku. Pomocne dla rodziców może być noszenie dziecka w chuście – tym sposobem potrzeba maluszka jest zaspokojona, a mama czy tata mają wolne ręce i mogą wykonywać inne czynności.
    
5. Zapewnij bezpieczny sen, pod względem fizycznym i emocjonalnym
   Rodzicielstwo bliskości promuje co-sleeping, czyli spanie wspólnie z dzieckiem. Maluszek czujący bliskość rodzica śpi lepiej – spokojniej i głębiej – i szybciej zasypia ponownie po przebudzeniu w nocy. Dziecko może spać (z odpowiednim zabezpieczeniem) zarówno w łóżku rodziców, w dostawce, jak i we własnym łóżeczku w sypialni mamy i taty.
    
6. Praktykuj pozytywną dyscyplinę
   Pozytywna dyscyplina oznacza wyznaczanie dziecku zdrowych granic, nieustające i pełne miłości wsparcie oraz stawianie wyzwań adekwatnych do wieku i etapu rozwojowego. Mama i tata mają być dla maluszka przewodnikami, wzorami do naśladowania, a nie strażnikami przestrzegania rygorystycznych reguł. Pozytywna dyscyplina to też umiejętność mówienia dziecku zarówno „tak” jak i „nie” – oraz przyjmowania i poszanowania tych komunikatów płynących od dziecka.
    
7. Dąż do równowagi w życiu osobistym i rodzinnym
   Rodzicielstwo bliskości zakłada spojrzenie na wychowanie dziecka w szerszym kontekście i podkreśla wagę dbania o potrzeby wszystkich członków rodziny. Tak jak dziecko ma prawo do opieki, troski i uważności, tak rodzic potrzebuje odpoczynku i chwili dla siebie. Kluczem jest znalezienie równowagi.

Czy rodzicielstwo bliskości jest dla każdego?

Oczywiście, że tak! Rodzicielstwo bliskości w dużej mierze opiera się na naturalnym instynkcie rodziców oraz przekonaniu o tym, że to właśnie oni wiedzą, co jest najlepsze dla ich pociechy. W tym indywidualnie dopasowywanym modelu wychowania doświadczenie rodziców zdobywane wraz z rozwijaniem więzi z dzieckiem przedkłada się nad podręcznikowe, „sztywne” rady osób „z zewnątrz”. Każda rodzina jest inna i dla każdej z nich sprawdzą się inne metody postępowania – najważniejsza jest miłość, troska i otwartość na drugiego człowieka.