Prawidłowa waga i BMI w ciąży

BMI w ciąży

BMI (od ang. body mass index) jest współczynnikiem służącym do oceny masy ciała, obrazującym proporcje między Twoją wagą a wzrostem. Jedną z wad BMI jest fakt, że można go stosować tylko w przypadku masy ciała, która nie zmienia się w dynamicznym tempie i dla wzrostu dorosłej osoby (niezmiennego). Dlatego BMI nie powinno być wyliczane dla dzieci (ich wzrost nie jest zakończony) i dla kobiet w ciąży (masa ciała zmienia się w II i III trymestrze bardzo szybko). Czy BMI w ciąży jest zatem zupełnie nieprzydatne? Nie powinnaś obliczać BMI, gdy już jesteś w ciąży, ale ogromne znaczenie ma BMI sprzed ciąży, które warunkuje, ile należy przytyć w ciąży. W zależności od tego, czy przed ciążą miałaś prawidłową masę ciała, czy nie, inna jest ilość kilogramów, o które może zwiększyć się Twoja waga w ciąży.

Jak obliczyć BMI w ciąży?

BMI wyliczane jest ze wzoru: masa ciała/wzrost (m)2

Jeśli przed ciążą Twoje BMI było: 

• Prawidłowe (BMI: 18,5-24,9) możesz przytyć od 11,5 do 16 kg w ciągu całej ciąży.
• Wskazywało na nadwagę (BMI: 25-29,9) możesz przytyć od 7 do 11,5 kg w ciągu całej ciąży.
• Wskazywało na otyłość (BMI: 30 i więcej) możesz przytyć od 5 do 9 kg w ciągu całej ciąży.
• Wskazywało na niedowagę (BMI mniejsze niż 18,5) możesz przytyć od 12,5 do 18 kg w ciągu całej ciąży.

Dlaczego wyznacza się granice wzrostu wagi w ciąży w powiązaniu do BMI? Jeśli miałaś nadwagę lub otyłość przed ciążą, oznacza to, że Twój organizm już ma wymagane na czas karmienia zapasy tkanki tłuszczowej. Odwrotnie w przypadku niedowagi, powinnaś przytyć więcej, by zgromadzić niezbędny do utrzymania ciąży i karmienia piersią zapas energetyczny. Z czego wynika przyrost wagi w ciąży poza gromadzeniem tkanki tłuszczowej?

Przyrost wagi w ciąży

Wielu kobietom pytanie „ile przytyję w ciąży?” spędza sen z powiek. Niepotrzebnie! Przebiegająca fizjologicznie, bez powikłań ciąża zawsze wywołuje tycie. Główną przyczyną tego stanu jest Twój maluszek, który rośnie, ale także wszystko, co jest mu potrzebne np. wody płodowe. Co składa się na prawidłowy przyrost wagi w ciąży (zakładając, że zaczynasz ciążę z prawidłową masą ciała)?

• płyn owodniowy: około 0,8 kg,
• zwiększona objętość krwi: około 1,25 kg,
• zwiększona objętość płynu zewnątrz i wewnątrzkomórkowego: około 1,7 kg,
• gruczoł piersiowy: około 0,5 kg,
• łożysko: około 0,6 kg,
• macica: około 1 kg,
• tkanka tłuszczowa: około 3 kg.

W sumie to około 9 kg bez dziecka! Teraz już wiesz, z czego wynika zwiększona, ale prawidłowa waga w ciąży.

Ile przytyć w ciąży?

Najważniejsze byś kontrolowała, by jeść zgodnie z zasadą „dla dwojga nie za dwoje”, dzięki czemu nie przytyjesz znacznie w tkance tłuszczowej. Utrzymanie prawidłowej wagi w czasie ciąży zmniejsza ryzyko powikłań, między innymi nadciśnienia, cukrzycy ciężarnych, czy stanu przedrzucawkowego. Wśród kobiet ze skrajną otyłością ryzyko powikłań ciążowych rośnie o ponad 80%. To, ile przytyjesz w ciąży, warunkuje także tempo, w jakim wrócisz do formy po ciąży.

Pamiętaj, że ciąża to nie jest czas na stosowanie diety niskoenergetycznej i odchudzanie się!

Waga w I, II i III trymestrze ciąży

W pierwszym trymestrze ciąży nie powinnaś przytyć. Kobiety, które cierpią na nasilone mdłości i wymioty mogą w tym czasie nawet stracić na masie ciała. Skonsultuj się z lekarzem, jeśli waga będzie spadać gwałtownie. W pierwszym trymestrze Twoje zapotrzebowanie kaloryczne pozostaje takie samo jak przed ciążą. Dodatkowy posiłek należy dołączyć dopiero w drugim trymestrze ciąży, wtedy zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne o dodatkowe 360 kcal. W trzecim trymestrze dostarczaj o 400 kcal więcej w stosunku do zapotrzebowania sprzed ciąży, a to oznacza dodatkowy posiłek i małą przekąskę w ciągu dnia. Począwszy od drugiego trymestru, Twoja waga będzie zwiększać się o:

• 0,5-0,6 kg na tydzień, jeśli zaczynałaś ciążę z niedowagą,
• 0,35-0,5 na tydzień, jeśli zaczynałaś ciążę z prawidłową masą ciała,
• 0,2-0,3 na tydzień, jeśli zaczynałaś ciążę z nadwagą,
• 0,15-0,25 na tydzień, jeśli zaczynałaś ciążę z otyłością.

Kiedy zwiększy się waga w ciąży?

Najwięcej przytyjesz między 20 a 30 tygodniem ciąży, potem tempo zmian masy ciała zacznie stopniowo maleć. Zwracaj uwagę na każdy nagły wzrost wagi (może świadczyć o nadmiernym gromadzeniu płynów, problemach z ciśnieniem krwi) i niespodziewany spadek. Takie sytuacje koniecznie konsultuj z lekarzem.

Mając świadomość, ile należy przytyć w ciąży oraz jaka jest prawidłowa waga w czasie ciąży, możesz działać jeszcze zanim dojdzie do zapłodnienia. Bardzo ważne jest dla zdrowia Twojego i dziecka, byś zaczynała ciąże z prawidłową masą ciała, dlatego zadbaj o zdrowe nawyki żywieniowe już dziś po to, by zmniejszyć ryzyko komplikacji. 

Waga pod koniec ciąży

Warto wiedzieć, że pod sam koniec ciąży waga powoli przestaje rosnąć. Dzieje się to zwykle mniej więcej w 36.-40. tygodniu. Tuż przed porodem przyrost kilogramów całkiem się zatrzymuje. Oczywiście tu także nie da się wskazać jednej prawidłowej wagi – wszystko bowiem zależy od tego, jakiego wzrostu i postury jest kobieta oraz z jaką wagą zaczynała ciążę. 

Zagrożenie przez niedowagę w ciąży

Niedowaga ciężarnej mamy może być zagrożeniem dla rozwoju maluszka. Zazwyczaj przydarza się ona kobietom, które już przed ciążą ważyły mniej, niż określa wskaźnik BMI (mniej niż 18,5), i które dalej nie zmieniają swoich nawyków żywieniowych. Warto w tym kontekście podkreślić, że problemem jest też niedożywienie, które często idzie w parze z niedowagą. Ono zaś nie musi wynikać ze spożywania zbyt małych ilości jedzenia – powstaje bowiem z powodu zbyt ubogiej, niepełnowartościowej diety. 

Niedowaga w ciąży może prowadzić do poronień. Z jej powodu częściej też pojawiają się na świecie dzieci z niską masą urodzeniową. Mogą one też mieć opóźnienia rozwojowe lub różne zaburzenia neurologiczne. Ciąża kobiety z niedowagą częściej też kończy się przedwczesnym porodem. 

Zdrowa dieta a waga w ciąży

Dlatego bardzo ważne jest to, by już w okresie przygotowań do starania się o dziecko zadbać o prawidłowe odżywianie, a później bardzo pilnować właściwej, zbilansowanej diety w ciąży. Dzięki temu postarasz się nie dopuścić do zbyt wysokiej lub zbyt niskiej masy ciała, która mogłaby wywrzeć niekorzystny efekt na rozwijające się w brzuchu maleństwo. Jeśli potrzebujesz skrótowego przypomnienia podstawowych zasad na temat tego, co i jak jeść w tym okresie, zobacz nasz dekalog zdrowego żywienia.

Ćwiczenia a waga w ciąży

Z pewnością ciąża nie jest czasem na to, by stosować ćwiczenia odchudzające, ukierunkowane na zrzucenie kilogramów. Znacznie bardziej wskazane jest to, by o swoją wagę zadbać za pomocą wspomnianej wyżej zdrowej diety. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by podejmować pewną aktywność fizyczną – ale właściwie dobraną i umiarkowanie intensywną. Ponieważ jest to sprawa bardzo indywidualna (zależna i od wieku ciąży, i od stanu zdrowia przyszłej mamy, i od rodzaju ćwiczeń, jakie chciałaby wykonywać), najlepiej skonsultować się w tej kwestii z lekarzem. 
 

   Pytania i odpowiedzi

1. Czy można się odchudzać w ciąży?
Zdecydowanie odradza się odchudzanie w trakcie ciąży. To czas, kiedy należy jak najlepiej zadbać o swój organizm, a nie dokładać mu „dodatkowych obowiązków”. Warto też pamiętać, że to zupełnie naturalne, iż w czasie ciąży waga kobiety się zwiększa. 

2. Dlaczego w ciąży tyją uda?
W czasie ciąży zachodzą intensywne zmiany w gospodarce hormonalnej kobiety. Powodują one, że tkanka tłuszczowa może się szczególnie odłożyć w okolicy właśnie ud, a także piersi czy bioder. Pamiętaj jednak, że to naturalne! Ta dodatkowa warstwa tłuszczu to świetny magazyn energii dla mamy i maluszka w jej brzuchu. 

3. Czy w ciąży ma się większe biodra?
Tak, w ciąży biodra – a konkretnie kości biodrowe – mogą ulec lekkiemu poszerzeniu. To naturalna reakcja organizmu, który przygotowuje się do porodu. Ponadto na biodrach może się też odłożyć w ciąży lekko większa warstwa tkanki tłuszczowej – to naturalna reakcja na zmiany hormonalne w ciele ciężarnej kobiety.