Pozycje porodowe

Czego dowiesz się z artykułu?

• Jakie znaczenie mają dla kobiety odpowiednie pozycje porodowe?
• Dlaczego warto przyjmować wertykalne pozycje w trakcie porodu?
• Co sprawia, że poród na plecach nie jest komfortowy dla przyszłej mamy?
• W jaki sposób wybrać najlepszą pozycję do porodu?

Poznaj różne pozycje – wertykalne i horyzontalne. Sprawdź, które z nich mogą pomóc dziecku dobrze wstawić się w kanał rodny, nieco ułatwić przyszłej mamie poród i ochronić tkanki miękkie krocza przed ich pęknięciem i nacięciem.

Dlaczego pozycja porodowa ma znaczenie?

Przyszła mama – zgodnie z obowiązującymi standardami opieki okołoporodowej – ma prawo wyboru wygodnych pozycji porodowych. W praktyce oznacza to, że rodząca nie musi podporządkowywać się tradycyjnym schematom sprzed lat i przez całą I i II fazę leżeć na szpitalnym łóżku. W czasie porodu siłami natury może przyjmować wygodne dla siebie pozycje, mające duży wpływ na przebieg akcji¹.

W wytycznych mocno podkreśla się także rolę personelu medycznego, którego zadaniem jest m.in. zachęcanie do aktywnego porodu. Zadaniem położnej jest zapewnienie bezpieczeństwa mamie i dziecku oraz pomaganie rodzącej w doborze odpowiedniego dla niej ułożenia ciała, aby maluszek mógł łatwiej przejść przez kanał rodny. Aktywność mamy może bowiem wpłynąć na postęp porodu, dlatego – jeżeli nie ma żadnych przeciwwskazań – zachęca się ją m.in. do spacerowania po sali, kołysania biodrami czy kucania. W przyjmowaniu zalecanych pozycji bardzo często pomagają akcesoria (np. taśma podwieszona do sufitu, worek sako, chusta rebozo, piłka, drabina czy stołek porodowy)².

Wybór wygodnych, instynktownych pozycji jest też ważny pod względem psychologicznym. Kobieta, która kontroluje swój ruch, może lepiej poradzić sobie ze stresem w trakcie porodu. Rezygnacja z klasycznej pozycji leżenia na plecach pozwala również zapobiec uciskowi splotów nerwowych, co sprzyja redukcji bólu porodowego¹.

Wertykalne pozycje porodowe

Poród wertykalny oznacza przyjmowanie przez przyszłą mamę pozycji pionowych – np. stojącej, siedzącej, kucznej czy kolankowo-łokciowej (na czworaka), które wykorzystują siłę grawitacji, przyspieszają rozwieranie się szyjki macicy i ułatwiają kobiecie oddychanie. Gdy kanał rodny jest skierowany do dołu, wówczas jego średnica się zwiększa, co ułatwia dziecku przyjście na świat i może skrócić czas porodu. Przy pozycjach wertykalnych tkanki miękkie napinają się w sposób równomierny, co pozwala zmniejszyć opór, uniknąć nacięć i uszkodzeń krocza, szyjki macicy czy miednicy mniejszej. Oprócz tego pozycje pionowe pozytywnie wpływają na ukrwienie łożyska, co sprawia, że maluszek jest dobrze dotleniony¹. 

Położne często zalecają w I fazie porodu pozycję stojącą – np. chodzenie z wysokim podnoszeniem nóg zgiętych w kolanach. Kiedy mama się zmęczy, może przejść do pozycji polegającej na wykonaniu przysiadu w czasie skurczu (np. przy drabince) – koniecznie na pełnych stopach, co pozwoli jej rozluźnić mięśnie krocza i więzadła. Warto też korzystać z piłki, wykonując na niej kołysanie biodrami. Z kolei na II etap porodu polecana jest pozycja kuczna, dzięki której następuje największe odgięcie kości guzicznej. Wówczas główka dziecka łatwiej przechodzi przez ostatni odcinek kanału rodnego. Jeśli poród postępuje bardzo szybko lub kobieta czuje silny ból w okolicy kości krzyżowej, może spróbować pozycji kolankowo-łokciowej³.

Horyzontalne pozycje porodowe

Pozycje horyzontalne w trakcie porodu to te, w których rodząca leży na plecach (w tzw. pozycji litotomicznej – z ugiętymi kolanami umieszczonymi powyżej bioder). Są one tradycyjnie stosowane w szpitalach i pozwalają personelowi medycznemu na łatwiejszy dostęp do pacjentki. Umożliwiają też monitorowanie parametrów maluszka, jednak dla przyszłej mamy nie zawsze są wygodne. Ograniczają bowiem ruchomość miednicy i często wiążą się z nasileniem bólu – szczególnie w drugiej fazie porodu⁵.

Choć leżenie na plecach nie sprzyja postępowi porodu, czasami daje rodzącej możliwość krótkiego odpoczynku w trakcie szybko postępującej akcji. Położna w takich sytuacjach może polecić np. pozycję półleżącą na boku (ze zgiętą, lekko uniesioną nogą)³. Dodatkowym ułatwieniem może być piłka porodowa – dająca podparcie – lub pomoc partnera, który podtrzymuje zgiętą nogę. Dzięki temu mama może się rozluźnić.

Jak wybrać najlepszą pozycję do porodu?

Według rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) kobieta powinna mieć zapewnioną swobodę wyboru takiej pozycji porodowej, która najlepiej odpowiada jej potrzebom⁶. Dlatego, przygotowując plan porodu, warto wpisać preferowane pozycje i omówić je z położną lub lekarzem. Ważne jest także odpowiednie przygotowanie organizmu – np. poprzez aktywność fizyczną w ciąży, trening mięśni kegla i prawidłowy oddech. Delikatne skłony, kołysanie miednicą, ćwiczenia na piłce w domu – wszystko to pozwala wykorzystać naturalne mechanizmy ciała, zwiększa komfort mamy i pomaga jej szybciej urodzić.

Podczas porodu warto wybierać pozycje, w których przyszła mama czuje się bezpiecznie i komfortowo. Zwykle najlepsze jest wertykalne ułożenie ciała, które wykorzystuje grawitację i ułatwia maluszkowi przyjście na świat. Także pozycja leżąca na boku może dać kobiecie chwilę wytchnienia i pomóc jej zebrać siły przed kolejnym skurczem i parciem. Dzięki wsparciu położnej i aktywnemu porodowi można zmniejszyć odczuwanie bólu, przyspieszyć akcję i uniknąć pęknięć, nacięć czy związanych z tym powikłań. Jeśli niedługo zostaniecie rodzicami, spróbujcie przećwiczyć kilka polecanych przez nas pozycji, aby lepiej przygotować się do narodzin maluszka.