Koniec karmienia piersią – jak zatrzymać laktację?

Czego dowiesz się z artykułu?

• Zahamowanie laktacji – kiedy jest na to dobry moment?
• Ile może potrwać zakończenie laktacji?
• Jak zakończyć karmienie piersią?
• Jak przestać karmić piersią w dzień i w nocy?
• Jak rozmawiać ze starszym dzieckiem o zakończeniu karmienia piersią?
• Jakie zioła na zatrzymanie laktacji?

Karmienie piersią przynosi liczne korzyści zarówno dla dziecka, jak i dla mamy. Mleko kobiece zawiera ważne dla zdrowia dziecka składniki w odpowiednich ilościach i proporcjach, m.in. laktozę, tłuszcze i białko kluczowe dla rozwoju dziecka czy oligosacharydy mleka kobiecego (HMO) i przeciwciała istotne w procesie budowania odporności maluszka. Dzieci karmione naturalnie także w przyszłości mają mniejsze ryzyko niektórych chorób, takich jak otyłość czy cukrzyca typu 2. U mamy z kolei karmienie piersią przyspiesza powrót do formy po porodzie, obniża ryzyko zachorowania na raka piersi i jajnika oraz wspomaga naturalną regulację płodności³.

Nie ma wytycznych, które określają, ile maksymalnie powinno trwać karmienie piersią. Eksperci z ESPGHAN (Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci) zalecają, aby karmienie naturalne kontynuować tak długo, jak wynika to z potrzeb mamy i dziecka⁴. Z kolei WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zachęca, by kontynuować karmienie piersią do ukończenia drugiego roku życia, a nawet dłużej – przy jednoczesnym wprowadzaniu pokarmów uzupełniających⁵. Zatrzymanie laktacji to ważna decyzja – często pełna emocji, a niekiedy też licznych wątpliwości. Warto więc – niezależnie od powodów – zadbać o to, aby ten proces przebiegł łagodnie – zarówno dla Ciebie, jak i dla dziecka. 

Kiedy i dlaczego zatrzymuje się laktację?

Decyzja o zakończeniu karmienia piersią to bardzo indywidualna sprawa i nie istnieje jeden „właściwy” moment na zahamowanie laktacji. Czasami wygasa ona naturalnie – na przykład wtedy, gdy dziecko coraz rzadziej sięga po pierś. 

Innym razem to mama czuje, że potrzebuje już zakończyć ten etap i chce się do tego z wyprzedzeniem przygotować. Duże znaczenie ma w tym przypadku wybór odpowiedniego momentu. Lepiej nie odstawiać maluszka od piersi np. w trakcie choroby czy bolesnego ząbkowania, podczas pierwszych dni w żłobku czy przedszkolu albo tuż przed powrotem do pracy z urlopu macierzyńskiego¹. To sytuacje dosyć stresujące zarówno dla dziecka, jak i dla mamy, dlatego dobrze jest unikać dodatkowych emocji w tym czasie. 

Postaraj się nie podejmować pochopnych decyzji o zakończeniu karmienia, kierując się np. presją otoczenia. To powinna być wyłącznie Twoja decyzja! Dobrze jest wsłuchać się w siebie, swoje potrzeby i możliwości – to Ty najlepiej wiesz, co jest dobre dla Ciebie i Twojego dziecka. Warto porozmawiać z lekarzem, doradczynią laktacyjną, by podjąć decyzję w pełni świadomie.

Choć to rzadkie przypadki, zdarza się, że zatrzymanie laktacji jest konieczne także z innych powodów np. zdrowotnych.
 

Ile trwa zatrzymanie laktacji?

To bardzo indywidualna kwestia – u jednych kobiet produkcja mleka zatrzymuje się już po kilku dniach, a u innych proces wygasa w kilka tygodni. Wszystko zależy od intensywności wcześniejszych karmień, tempa ich redukowania oraz reakcji organizmu. W początkowej fazie możesz odczuwać napięcie piersi i lekkie przecieki mleka – to normalne i zwykle te objawy ustępują same.

Jak zakończyć laktację – najważniejsze zasady

Jak przestać karmić piersią krok po kroku? Przede wszystkim warto zacząć od ograniczenia liczby karmień. Jeśli w czasie doby pozostają 1-2 karmienia (np. poranne i wieczorne), jest to tzw. odstawienie częściowe. Możesz również zdecydować, że będziecie rezygnować z jednego karmienia na kilka dni. Zazwyczaj mamy najpierw wykluczają karmienie najmniej istotne dla dziecka, a najważniejsze zostawiają na sam koniec. To tzw. odstawienie planowe. Rzadko zdarzają się sytuacje, kiedy mama z różnych przyczyn (np. z powodu choroby) musi przestać karmić naturalnie z dnia na dzień. W tym przypadku konieczne mogą być leki hamujące laktację przepisane przez lekarza⁶. 

Aby bezpiecznie zakończyć laktację, spróbuj działać stopniowo. Jeśli to możliwe najlepiej dać sobie czas na spokojne wygaszanie produkcji mleka. Nagłe odstawienie dziecka od piersi może prowadzić m.in.: do bolesnego zastoju pokarmu. W tym czasie obserwuj swoje ciało. Jeśli piersi staną się napięte i obolałe, możesz odciągać odrobinę mleka, ale tylko do uczucia ulgi, nie do całkowitego opróżnienia. Dzięki temu nie stymulujesz ponownie laktacji, a jednocześnie unikasz dyskomfortu¹. 

Jak łagodnie zakończyć karmienie piersią w dzień i w nocy?

Najłatwiej zacząć od rezygnacji z pojedynczych dziennych karmień, które nie są mocno związane z emocjami dziecka – na przykład takich, które pojawiają się z przyzwyczajenia, z nudów albo między codziennymi zajęciami. Zamiast czasu spędzonego przy piersi zaproponuj maluszkowi inne formy bliskości – np. przytulanie albo wspólną zabawę. Najważniejsze, żeby dziecko czuło, że nadal jest dla Ciebie ważne. 

Z nocnymi karmieniami może być trudniej – zwłaszcza jeśli szkrab traktuje bliskość z Tobą jako sposób na zasypianie lub ukojenie emocji po całym dniu. W takich sytuacjach warto zaangażować tatę. Jego obecność (np. noszenie na rękach) stopniowo zastąpi pierś w trakcie nocy. To też doskonały sposób na budowanie więzi. Dzięki temu dziecko uczy się, że bliskość może pochodzić nie tylko z karmienia piersią, ale przede wszystkim z obecności i miłości rodziców.

Jeżeli maluszek po odstawieniu nocnego karmienia jest dalej niespokojny, warto spróbować wyciszyć go np. wieczornymi rytuałami. Pomocne są np. delikatne masażyki, słuchanie kołysanek, a także przytulanka, którą Twoja pociecha może w nocy mieć przy sobie. Nawet jeśli pierwsze noce bez piersi będą wyzwaniem dla dziecka, z czasem nauczy się ono nowych sposobów zasypiania.

Jak zakończyć karmienie piersią w przypadku starszych dzieci?

Zakończenie karmienia u starszych dzieci, które potrafią już komunikować swoje potrzeby, wymaga szczególnej uwagi i szacunku. Im bardziej dziecko poczuje się emocjonalnie zaopiekowane, tym łatwiej przejdzie przez ten czas. Warto więc otwarcie rozmawiać z maluszkiem, tłumacząc mu całą sytuację. Możesz powiedzieć, że np.: „mleczko się kończy, ale nadal będziemy się przytulać i spędzać razem czas”. 

Dla szkraba to ważne, aby wiedział, że mimo zmian w jego rutynie, wciąż jest bezpieczny, kochany i dalej będzie blisko Ciebie. Często zdarza się, że dzieci próbują „negocjować” powrót do karmienia piersią. W takich chwilach warto spokojnie, ale konsekwentnie przypominać, że mleczka już nie będzie. Możesz wtedy zaoferować dziecku coś w zamian – np. zdrową przekąskę. Spróbuj też zająć starszaka innym tematem – np. wspólną zabawą.

Zioła na zatrzymanie laktacji – domowe sposoby na zakończenie karmienia

Wsparciem w wygaszaniu laktacji może być też matka natura. Najbardziej znana i skuteczna jest szałwia lekarska – zawarte w niej składniki pomagają obniżyć poziom prolaktyny, czyli hormonu odpowiedzialnego za produkcję mleka. Podobne działanie mają m.in. pączki liściowe i kwiatowe olchy czarnej oraz liść orzecha włoskiego⁸. Niektóre mamy sięgają po napary i ziołowe kropelki z wymienionych składników. Pamiętaj jednak, aby przed zastosowaniem jakichkolwiek ziół zawsze skonsultować się z lekarzem, doradczynią laktacyjną lub położną.

Zakończenie karmienia piersią to ważny moment w życiu całej rodziny – często emocjonalny i wymagający cierpliwości. Dlatego trzeba podejść do niego świadomie, z pełnym zrozumieniem – zarówno dla siebie, jak i dla maluszka. Warto, by w proces zaangażował się również tata dziecka, wspierając mamę i odciążając ją np. przy nocnym wyciszaniu szkraba domagającego się karmienia. Wspólne przejście przez ten czas – i wkroczenie w kolejny etap – pozwoli nie tylko na łatwiejsze dostosowanie się do zmian, ale też sprawi, że dziecko będzie czuło się kochane i bezpieczne. Powodzenia!