Przeciwciała w mleku matki – noworodek pod ochroną

Karmienie piersią dostarcza dziecku składników, których potrzebuje, by zdrowo rosnąć i rozwijać się. Ale mleko matki to dużo więcej niż tylko pożywienie wspomagające wzrost niemowlaka! Czas najwyższy zapoznać się z jego niezwykłymi właściwościami i wyjątkowym składem.

Jak długo mleko matki chroni dziecko?

Nie od dziś wiadomo, że karmienie piersią jest najlepszym sposobem żywienia niemowląt i bierze udział w tzw. programowaniu żywieniowym Twojego dziecka. Celem, do którego powinna dążyć każda mama, jest wyłączne karmienie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia maluszka.

Mleko matki zawiera czynne substancje o działaniu immunologicznym, które wspierają działanie układu odpornościowego maluszka. System ten jest bardzo skuteczny, bo limfocyty T matki potrafią skutecznie rozpoznać, z jakim zagrożeniem mają do czynienia i dostosować specyfikę wytwarzanych przeciwciał klasy IgA do konkretnego problemu. 

Mechanizm ten działa przez cały okres karmienia – nie ma znaczenia wiek dziecka, czy długość laktacji. 

Mleko matki naturalną szczepionką dla dziecka

W trakcie porodu maluszek po raz pierwszy styka się ze światem poza łonem matki. Dziecko narażone jest na działanie wielu bakterii i wirusów, których do tej pory nie znało, a jego układ immunologiczny nie jest przystosowany do walki z tymi zagrożeniami. Mleko matki to naturalna szczepionka dla noworodka, która pomaga mu uchronić się przed czynnikami chorobotwórczymi. 

Pokarm od matki wzmacnia naturalne siły obronne dziecka. Jest to możliwe m.in. dzięki obecności oligosacharydów mleka kobiecego (HMO). Składniki te sprzyjają rozwojowi w jelicie dziecka korzystnych bakterii, pomagają eliminować drobnoustroje chorobotwórcze oraz utrudniają im oddziaływanie na organizm dziecka. 

Karmiąc piersią, dzielisz swoje siły odpornościowe na dwie osoby. Jest to niezbędne, gdyż w momencie narodzin układ immunologiczny Twojego maluszka nie jest jeszcze w pełni wykształcony. Ważne dla odporności składniki mleka mamy to m.in. aktywne kultury bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus, które uczestniczą w budowaniu mikrobioty jelitowej dziecka, czyli składu bakterii zamieszkujących jego przewód pokarmowy. 

Mleko matki obfituje także w długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe (LC-PUFA), takie jak DHA, ważny dla rozwoju mózgu i wzroku dziecka, a także kwas α-linolenowy (ALA), ważny dla rozwoju mózgu i całego układu nerwowego

Siara a zdrowie dziecka

Colostrum, czyli siara, to pierwsze mleko wytwarzane przez matkę, które stanowi pokarm noworodka w pierwszych dniach jego życia, zaraz po porodzie. Siara różni się od mleka wytwarzanego w piersi matki w późniejszym okresie zarówno składem, jak i wyglądem. Colostrum ma żółtawy kolor, jest bardzo gęste i lepkie, a jego zapach może wydawać się nieprzyjemny. 

Siara to najlepszy, najbardziej wartościowy posiłek dla noworodka w pierwszych godzinach jego życia. Ma wyjątkowy skład i przez niektórych nazywana jest „płynnym złotem”. To skondensowana mieszanka składników odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania maluszka. Siara zawiera więcej witamin, minerałów i przeciwciał niż mleko właściwe oraz dojrzałe i jednocześnie ma mniej tłuszczu właściwego, cukru oraz wody. 

Siara jest lekkostrawna i skutecznie chroni maluszka przed wirusami i bakteriami. Stymuluje pierwsze ruchy jelit i pobudza do działania układ pokarmowy nowonarodzonego dziecka. Karmienie dziecka siarą przyczynia się też do zmniejszenia ryzyka wystąpienia żółtaczki. 

Przeciwciała w mleku matki – immunoglobuliny

Immunoglobuliny obecne w mleku matki są odpowiedzialne za konkretne reakcje organizmu matki na bakterie, wirusy i alergeny. Kobieta, która karmi dziecko piersią, jest zdolna do wytwarzania specjalnych przeciwciał, które zwalczają drobnoustroje z otoczenia. Te przeciwciała przekazywane są dziecku wraz z pokarmem. 

W matczynym mleku występują różne rodzaje immunoglobulin. Najliczniejsze są przeciwciała z grupy IgA, czyli przeciwciała, które mogą chronić maluszka np. przed pierwotniakiem oraz bakteriami, które powodują zakażenia pokarmowe u dzieci.  Takie immunoglobuliny są odporne na działanie enzymów trawiennych w układzie pokarmowym. Dzięki temu nie wchłaniają się i mogą działać w sposób miejscowy. 

W mleku matki znajduje się także grupa immunoglobulin IgM. Ich zadaniem jest między innymi chronienie dziecka przed paciorkowcami z grupy B. Jest to bardzo istotne, bo zgodnie z danymi epidemiologicznymi aż 30% kobiet w ciąży jest bezobjawowym nosicielem tej bakterii.

Laktoferyna w mleku matki

Laktoferyna to jedna z najważniejszych składników mleka matki. Jest to cząsteczka multipotencjalna, co oznacza, że jej rola w organizmie jest bardzo zróżnicowana. To białko występujące w mleku matki charakteryzuje się ona właściwościami bioaktywnymi, chroni maluszka przed bakteriami, wirusami, grzybami i pasożytami oraz stanami zapalnymi. Dodatkowo bierze czynny udział w gospodarowaniu żelazem w organizmie.

Obecność laktoferyny w pokarmie matki jest bardzo istotna, dlatego zawarta jest ona zarówno w colostrum, jak i w mleku właściwym oraz dojrzałym. Najwięcej jest jej w siarze — wtedy stężenie laktoferyny może być nawet 7-krotnie wyższe niż w przypadku mleka właściwego. Poziom tego składnika wzrasta też wraz z długością karmienia. Badania składu mleka matek, które karmią powyżej 12 miesięcy, wskazuje na znacznie wyższą zawartość laktoferyny niż w przypadku mleka matek karmiących w okresie 1-12 miesięcy.

Lizozym a rozwój bakterii

Ochronę maluszka przed bakteriami gwarantuje również zawarty w mleku matki lizozym. To odporny na działanie kwasów i enzymów trawiennych składnik, który chroni dziecko przed działaniem bakterii Gram-dodatnich oraz Gram-ujemnych z rodziny Enterobacteriaceae i ich rozwojem w układzie pokarmowym. 

Badania potwierdzają, że stężenie lizozymu w mleku matki jest około 300 razy wyższe niż w przypadku mleka krowiego. Dokładna ilość jest zależna od etapu laktacji u matki. Najwięcej lizozymu występuje w siarze, a potem poziom stężenia tego składnika maleje. Ponowny wzrost rozpoczyna się około 28. dnia karmienia. 

Kobiety, które rodzą przed terminem, wytwarzają mleko, które zawiera więcej lizozymu niż te, które urodziły w terminie. Jest to związane z niższą odpornością u wcześniaków, co z kolei sprawia, że taki maluszek potrzebuje większego wsparcia w walce z bakteriami.

Przeciwciała w mleku matki a ochrona przed alergią

Alergia pokarmowa u niemowląt karmionych naturalnie występuje rzadziej niż u maluszków karmionych mlekiem modyfikowanym, dlatego karmienie piersią przez co najmniej 6 pierwszych miesięcy życia dziecka jest tak istotne. 

Białka mleka kobiecego są dobrze tolerowane przez niemowlęta. Dodatkowo, pokarm mamy zawiera wspomniane już oligosacharydy mleka kobiecego (HMO), które sprzyjają zachowaniu równowagi w układzie odpornościowym dziecka, dzięki czemu mogą zmniejszać u niego ryzyko alergii. 

Pamiętaj, że nawet jeśli alergia u niemowlaka karmionego piersią wystąpi, może mieć łagodniejszy przebieg, jeżeli maluszek będzie odpowiednio długo otrzymywał mleko mamy. 

Jak chronić dziecko, jeśli nie możesz karmić piersią?

Z myślą o maluszkach, które z jakichś przyczyn nie mogą być karmione piersią, naukowcy opracowali proces modyfikowania białka mleka krowiego, czyli hydrolizę. Polega ona na cięciu długich łańcuchów białka na znacznie mniejsze części. Powstałe białka określa się mianem białek zhydrolizowanych lub białek H.A. Nie każde mleko typu HA jest takie samo, dlatego warto skonsultować wybór z lekarzem i sięgnąć po produkt o udowodnionej klinicznie skuteczności.

Mleko dla dzieci ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia alergii

Dzieci należące do grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia alergii potrzebują szczególnej troski. Przy użyciu kalkulatora alergii możesz łatwo sprawdzić, czy Twój maluszek także do nich należy. Jeśli tak, a dziecko nie jest już karmione piersią, po konsultacji z lekarzem możesz podać mu mleko następne NAN EXPERTpro HA 2. Przeznaczone jest ono specjalnie dla niemowląt po 6. miesiącu życia, u których ryzyko alergii jest zwiększone. Zawiera ono:

• częściowo hydrolizowane białko,
• immunoskładniki (cynk*, żelazo*, wit. A* i C*), czyli składniki mineralne i witaminy uczestniczące w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego dziecka,
• DHA i ARA, czyli niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 i omega-6,
• B. lactis – kultury bakterii.

* Zawartość zgodnie z przepisami prawa.

Pamiętaj, że mleko następne NAN EXPERTPro HA 2 nie jest przeznaczone dla maluszków, u których już zdiagnozowano alergię.

Pytania i odpowiedzi

1. Dlaczego mleko matki jest tak ważne w rozwoju dziecka?

   Kobiece mleko jest źródłem składników odżywczych, a także przeciwciał, dobrych bakterii, oligosacharydów, czynników wzrostów, kwasów tłuszczowych o długim łańcuchu (w tym DHA) i innych bardzo istotnych składników. To jedyna w swoim rodzaju mieszanka, która dzięki wyjątkowym mechanizmom może dostosowywać się do aktualnych potrzeb maluszka. Dzięki temu wspiera jego odporność oraz wspomaga prawidłowy rozwój poprzez dostarczenie mu wszystkich niezbędnych składników. 
    

2. Przez jaki czas mleko wspomaga rozwój dziecka?

   Mleko matki ma właściwości wspierające rozwój dziecka oraz wspomagające jego odporność przez cały okres karmienia. Nie wpływa na to ani etap laktacji, ani wiek dziecka. 
    

3. 3. Czy mleko początkowe wpływa tak samo na rozwój dziecka jak mleko matki?

   Mleko matki jest najlepszym pokarmem dla noworodka i niemowlaka, dlatego zaleca się, aby maluszek był karmiony w ten sposób co najmniej do 6. miesiąca życia. Inne pokarmy nie są w stanie zastąpić właściwości, jakie posiada pokarm matki. Jeśli kobieta z jakichkolwiek przyczyn nie może karmić piersią, konieczne jest skonsultowanie procesu żywienia z lekarzem.