Płodność po porodzie – kiedy ponownie można zajść w ciążę?

Czego dowiesz się z artykułu?

• Co dzieje się z płodnością po porodzie?
• Miesiączka po porodzie – kiedy możesz się jej spodziewać?
• Czy karmienie piersią wpływa na płodność po porodzie?
• Ciąża w połogu – czy to możliwe?
• Jak długo trzeba czekać z kolejną ciążą po porodzie?

Po ciąży ciało kobiety potrzebuje czasu, aby mogło się zregenerować. Połóg i karmienie piersią nie oznaczają jednak, że Twoja płodność na pewien czas zostaje całkowicie uśpiona. Przeczytaj, kiedy może pojawić się pierwsza owulacja po porodzie i miesiączka. 
 

Płodność po porodzie – co warto wiedzieć?

Połóg po ciąży trwa od pierwszej godziny po urodzeniu łożyska do 6 tygodni¹. W tym czasie macica się obkurcza i oczyszcza, wracając do swoich pierwotnych rozmiarów. W połogu rozpoczyna się też laktacja, goi się krocze po porodzie naturalnym lub rana po cięciu cesarskim, a w ciele mamy zachodzą istotne zmiany hormonalne². Po porodzie spadają wysokie stężenia hormonów (m.in. gonadotropiny kosmówkowej, progesteronu i estrogenów) i wzrasta poziom prolaktyny. To hormon, który wydziela przysadka mózgowa, odpowiedzialny za produkcję mleka. U większości świeżo upieczonych mam, które karmią 8-10 razy dziennie, stężenie prolaktyny we krwi jest na tyle wysokie, że endometrium (błona śluzowa we wnętrzu macicy) pozostaje bardzo cienkie, a do miesiączki przez pewien czas nie dochodzi³.

Jeżeli potrzebujesz wsparcia, pobierz naszą broszurę i sprawdź, jak możesz poradzić sobie z obniżonym nastrojem po porodzie oraz zadbać o emocje po ciąży.

Kiedy wraca owulacja i pierwsza miesiączka po porodzie?

Termin pierwszej miesiączki po porodzie zależy od sposobu karmienia dziecka i indywidualnych predyspozycji. U kobiet, które nie karmią piersią, miesiączka zazwyczaj pojawia się 6-8 tygodni po porodzie. Mamy, które regularnie przystawiają maluszka do piersi, zaczynają ponownie miesiączkować znacznie później. W ich przypadku okres najczęściej wraca po 4-6 tygodniach od odstawienia dziecka od piersi lub gdy istotnie zmniejsza się liczba karmień (np. w związku z rozszerzaniem diety malucha). Wówczas jajniki zaczynają pracować, a endometrium się pogrubia. Gdy nie dojdzie do zapłodnienia, błona śluzowa w macicy złuszcza się i występuje krwawienie. Pamiętaj, że Twoje pierwsze miesiączki po porodzie mają prawo być nieregularne i mogą się różnić od tych sprzed ciąży. To całkowicie naturalne i wkrótce wszystko powinno wrócić do normy. Jeżeli jednak miesiączka wystąpi przed zakończonym połogiem, chociaż już wcześniej przestałaś krwawić po porodzie, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Umów wizytę u ginekologa także wtedy, gdy³:

• krwawienie nie pojawiło się po 8. tygodniach od porodu (jeśli nie karmisz piersią);
• krwawienia nie ma po 8. tygodniach od momentu pełnego odstawienia maluszka od piersi;
• zauważyłaś nieregularne krwawienia z dróg rodnych lub plamienia w trakcie laktacji.

Choć po porodzie można mówić przez pewien czas o fizjologicznej niepłodności, warto wiedzieć, że to, iż nie masz jeszcze miesiączki, nie oznacza, że nie jesteś płodna! Owulacja, czyli uwolnienie komórki jajowej z jajnika, może wystąpić, zanim jeszcze zauważysz pierwsze krwawienie po porodzie. Wiele kobiet zachodzi w tym czasie w kolejną ciążę⁴. 

To, kiedy wróci owulacja, zależy od⁴: 

• stanu zdrowia mamy, 
• sposobu karmienia dziecka i odżywiania kobiety, 
• trybu życia, 
• płodności przed porodem, 
• uwarunkowań genetycznych. 

Szacuje się, że u kobiety karmiącej wyłącznie sztucznie okres niepłodności skrócony jest do 3 tygodni po porodzie⁵. Z kolei u mamy karmiącej w sposób mieszany – przyjmuje się, że płodność powraca od 6. tygodnia po urodzeniu dziecka⁴.

Karmienie piersią a płodność: czym jest LAM?

Pierwsze 12 tygodni po porodzie uznaje się za całkowicie niepłodne. To, jak długo potrwa ten stan, zależy od Twoich indywidualnych cech oraz od sposobu karmienia dziecka. Aby zachować niepłodność laktacyjną, karmienie piersią musi być efektywne i częste, o czym szczegółowo piszemy poniżej. Dobrze, jeśli jest też wyłączne tzn. bez dopajania i dokarmiania oraz bez stosowania smoczków⁵.

Jeżeli w krótkim czasie po porodzie nie planujesz kolejnego dziecka, możesz się zabezpieczyć przed zapłodnieniem, stosując metodę LAM (ang. lactional amenorrhea method). To naturalny sposób zapobiegania ciąży, który jest związany z wysokim poziomem prolaktyny w trakcie karmienia piersią⁶. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) LAM może być dobrą metodą antykoncepcyjną u mam karmiących wyłącznie naturalnie i niemiesiączkujących przez pierwsze pół roku życia maluszka¹.

Aby metoda niepłodności laktacyjnej była skuteczna, ważne jest spełnienie kilku kryteriów¹.

1. Twoje dziecko musi mieć poniżej 6 miesięcy.
2. Maluszek powinien być karmiony wyłącznie lub prawie wyłącznie piersią (maks. dwa razy dziennie dopajanie i jeden raz dokarmianie).
3. Nie masz żadnej krwawej wydzieliny z pochwy po 56 dniach od urodzenia dziecka.

Co możesz zrobić, aby wzmocnić efekt niepłodności, gdy karmisz piersią⁵?

• Karm maluszka na żądanie. Minimum to 6 razy na dobę, także w nocy.
• Unikaj przerw w karmieniu dłuższych niż 4 godziny w dzień i 6 w nocy. 
• Zwracaj uwagę na to, czy dziecko prawidłowo ssie i przybiera na wadze.
• Unikaj dopajania i dokarmiania niemowlaka oraz podawania smoczka do uspokajania.
• Zadbaj o to, by łączny czas karmienia w ciągu doby wynosił przynajmniej 100 minut. 

Pamiętaj, że jajeczkowanie po porodzie podczas karmienia piersią jest możliwe – nawet jeśli nie masz jeszcze miesiączki. Wiele kobiet wierzy, że karmienie piersią skutecznie chroni je przed zajściem w ciążę – to jednak nie do końca prawda. Rzeczywiście, intensywne i regularne karmienie może opóźniać powrót owulacji, ale nie daje stuprocentowej ochrony. Aby skutecznie zabezpieczyć się przed ciążą, stosując metodę niepłodności laktacyjnej, koniecznie obserwuj swój organizm, aby wychwycić objawy świadczące o wystąpieniu owulacji, m.in.⁶: 

• zmiany śluzu szyjkowego – przejrzysty, rozciągliwy, przypominający białko jaja to znak zbliżającej się owulacji, 
• wahania temperatury wewnętrznej mierzonej w pochwie (jej charakterystyczny wzrost po owulacji), 
• zmiana położenia szyjki macicy (w okolicach owulacji unosi się ku górze). 

Czy można zajść w ciążę w połogu?

Tak, zajście w ciążę w połogu jest możliwe – i to szybciej, niż wiele kobiet się spodziewa! Choć organizm potrzebuje czasu na regenerację po porodzie, owulacja może pojawić się już kilka tygodni po urodzeniu dziecka. Zdarza się to u około 50% kobiet, kiedy jajeczkowanie występuje jeszcze przed wystąpieniem pierwszej miesiączki po porodzie⁵. To oznacza, że kobieta może być płodna, nawet jeśli jeszcze nie miała okresu. Brak krwawienia nie jest więc gwarancją braku owulacji, a tym samym – zabezpieczenia przed kolejną ciążą.

W praktyce zdarzają się przypadki, gdy kobiety zachodzą w ciążę kilka tygodni po porodzie (np. zaraz po zakończeniu połogu). Najczęściej dotyczy to sytuacji, gdy karmienie piersią nie jest regularne i dziecko jest dokarmiane mlekiem modyfikowanym. Wówczas, jak już wspomnieliśmy, poziom prolaktyny spada, co sprzyja szybszemu powrotowi owulacji. Zdarza się też, że świeżo upieczeni rodzice, przekonani o „naturalnej antykoncepcji” podczas laktacji, rezygnują w trakcie intymnych zbliżeń z dodatkowego zabezpieczenia, co zwiększa ryzyko nieplanowanego poczęcia.

Kolejna ciąża po porodzie – kiedy można pomyśleć o kolejnym dziecku?

Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia powiększenie rodziny najlepiej planować dopiero po upłynięciu 18-24 miesięcy od ostatniego porodu. Niektóre badania sugerują, że minimalna przerwa między ciążami może być nieco krótsza (12-18 miesięcy), jednak pewne jest, że zbyt mały odstęp może zwiększać ryzyko powikłań zarówno u mamy, jak i u maluszka. Kobiecy organizm potrzebuje czasu, aby mógł się zregenerować po ciąży – przy planowaniu kolejnego dziecka warto wziąć to po uwagę⁷.

W planowaniu kolejnej ciąży może pomóc Ci
nasz kalendarz dni płodnych i owulacji!

Wiele mam zastanawia się, jak karmienie piersią wpływa na ich płodność – to wciąż temat pełen wątpliwości, mitów i sprzecznych informacji. Choć laktacja wpływa na gospodarkę hormonalną i często opóźnia uwolnienie komórki jajowej, nie jest niezawodną metodą antykoncepcji. Powrót owulacji podczas karmienia piersią może nastąpić nieoczekiwanie, dlatego tak ważna jest świadomość fizjologii własnego ciała.

Jeśli nie planujesz kolejnej ciąży po porodzie, nie rezygnuj z obserwacji cyklu i zabezpieczenia, nawet jeśli miesiączka jeszcze się nie pojawiła. A gdy zapragniesz znów zostać mamą – pamiętaj, że płodność przy karmieniu piersią nie zawsze wraca w przewidywalny sposób. Dlatego cierpliwość i troska o siebie są w tym czasie kluczowe.