Para wspierająca się w trakcie leczenia niepłodności

Jak leczyć niepłodność?

Planowanie i wczesne objawy ciąży
Artykuł
List 28, 2024
8 min.

Próby poradzenia sobie z niepłodnością mogą być dla pary trudnym wyzwaniem. Przedłużające się starania o dziecko dotykają bowiem nie tylko sfery fizycznej, lecz także społecznej i przede wszystkim emocjonalnej. Niepłodność można jednak leczyć. Czasami wystarczy wyeliminowanie szkodliwych czynników, które uniemożliwiają zajście w ciążę. Gdy to nie pomaga, warto zwrócić się po pomoc do specjalisty i skorzystać z osiągnięć medycyny. W artykule, który powstał we współpracy z Maciejem Pakułą – lekarzem, specjalistą położnictwa i ginekologii, podpowiadamy, jakie kroki można podjąć, aby zwiększyć szansę na ciążę.

Czego dowiesz się z artykułu?

  • Kiedy warto rozpocząć leczenie niepłodności?
  • Jak wygląda leczenie niepłodności u kobiet?
  • Na czym polega leczenie niepłodności u mężczyzn?
  • Leczenie niepłodności – kiedy się stosuje techniki wspomaganego rozrodu?

Leczenie niepłodności zależy od wielu czynników. Wśród nich wymienia się m.in. stan zdrowia przyszłych rodziców, ich dietę, a nawet styl życia. W artykule wyjaśniamy, co zrobić, aby wesprzeć organizm i zwiększyć szansę na zajście w upragnioną ciążę.

Leczenie niepłodności – kiedy warto zgłosić się do specjalisty?

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) czas bezskutecznych starań o dziecko, po którym warto, aby para pomyślała o pomocy specjalisty, zależy m.in. od¹:

  • wieku kobiety i jej cykli menstruacyjnych,
  • przebytych operacji w obrębie miednicy,
  • rezerwy jajnikowej, czyli zapasu komórek jajowych.

Zaleca się, aby pacjentki, które nie mają żadnych obciążeń zdrowotnych, zgłosiły się do specjalisty leczenia niepłodności po roku regularnego współżycia bez zabezpieczenia. W przypadku kobiet, które skończyły 35 lat, wskazaniem do rozpoczęcia holistycznej diagnostyki jest pół roku nieefektywnych starań o dziecko. Z kolei u pań po 40. roku życia, kiedy płodność w naturalny sposób spada, warto wykonać badania i podjąć ewentualne leczenie od razu po podjęciu decyzji o chęci posiadania potomstwa. Jeżeli u pary zaistnieją dodatkowe przesłanki (wynikające np. z chorób towarzyszących – w przypadku kobiet może to być endometrioza lub zespół policystycznych jajników, czyli PCOS), leczenie można rozpocząć od razu, nie zwracając uwagi na kryterium wiekowe¹.

O tym warto pamiętać!

Ważnym krokiem w leczeniu niepłodności jest holistyczne zadbanie o własne ciało. Aby poprawić jakość komórek rozrodczych, warto zrezygnować z używek, więcej się ruszać i postawić na odpowiednią dietę. W przypadku mężczyzn kluczowymi składnikami są m.in.: kwasy omega-3, selen i cynk. Z kolei w diecie na płodność kobiet ważną rolę odgrywają m.in.: witamina C i E czy żelazo². Koniecznie zadbajcie też o redukcję stresu, wskaźnik masy ciała (BMI) oraz odpowiednią ilość snu. To ważne zarówno dla Waszej płodności, jak i ogólnego stanu zdrowia.

Trudności z poczęciem mogą leżeć zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny – u obu płci zdarzają się mniej więcej tak samo często³. Dlatego leczenie niepłodności w Polsce zaczyna się od wnikliwej diagnostyki i ustalenia przyczyn choroby, a następnie opracowania planu leczenia dla kobiety, mężczyzny lub dla pary.

Leczenie niepłodności bywa dla osób starających się o dziecko obciążające psychicznie, co również może wpływać na ogólną kondycję organizmu. Warto pamiętać, że w takich sytuacjach można skorzystać z pomocy psychologicznej – podzielić się ze specjalistą przemyśleniami, obawami czy towarzyszącym poczuciem bezradności. To zupełnie normalne, że takie emocje pojawiają się w trakcie starań i nie musicie się ich wstydzić. Terapia u specjalisty potrafi uzupełniać np. leczenie farmakologiczne. Kliniki leczenia niepłodności mają w swoich zespołach psychologów, do których możecie zwrócić się po pomoc, aby z większym spokojem przejść przez kolejne badania, wizyty czy zabiegi. Ogromną moc może mieć również wsparcie Waszej rodziny i przyjaciół.

Czy wiecie, że…

O niepłodności można mówić, kiedy para – pomimo regularnego współżycia bez zabezpieczenia (2-4 razy w tygodniu) – nie zachodzi w ciążę w ciągu 12 miesięcy. Ten problem dotyka coraz większą liczbę par na całym świecie, dlatego Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaliczyła niepłodność do chorób cywilizacyjnych³. Dobrą informacją jest fakt, że w wielu przypadkach można ją wyleczyć.

Leczenie niepłodności u kobiet

Kobieta, która ma trudności z zajściem w ciążę, w gabinecie ginekologicznym przechodzi dokładną diagnostykę. Na początku obejmuje ona wywiad dotyczący regularności występowania krwawień i jajeczkowania. Jeżeli miesiączki są nieregularne lub nie występują w ogóle, lekarz zaleca wykonanie badań hormonalnych z próbki krwi, aby sprawdzić stężenie:

  • FSH, LH, TSH,
  • testosteronu,
  • androstendionu,
  • DHEA-S,
  • prolaktyny,
  • estradiolu.

W niektórych przypadkach specjalista prosi też o ocenę rezerwy jajnikowej, czyli stężenia hormonu antymüllerowskiego we krwi (ang. AMH, czyli anti-müllerian hormone). Otrzymany wynik pokazuje zapas komórek jajowych. Oprócz tego standardowo wykonuje się USG przezpochwowe, a gdy zajdzie taka potrzeba, sprawdza się drożność jajowodów¹.

Wymienione badania mogą pomóc lekarzowi poznać przyczynę niepłodności i zaproponować najlepszą formę leczenia. Gdy okaże się, że jajowody są drożne, a zapłodnienie utrudniają zaburzenia rozwoju pęcherzyków Graafa (jajnikowych), nieregularne owulacje lub ich brak, najczęściej specjalista zaleca leczenie niepłodności za pomocą stymulacji owulacji. Kobieta przyjmuje odpowiednie leki wywołujące jajeczkowanie, a jej cykl jest regularnie monitorowany za pomocą USG⁴. Przed wizytą lekarz najczęściej prosi też o wykonanie dodatkowych badań sprawdzających stężenie hormonów we krwi.

Najmniej inwazyjnym zabiegiem, który pozwala ocenić, czy jajowody są drożne, jest badanie sono-HSG. Wykonuje się je między 8. a 12. dniem cyklu. Polega ono na podaniu środka kontrastującego przez cewnik wprowadzony do szyjki macicy. Jeśli płyn swobodnie przedostaje się do jamy brzusznej, jajowód jest drożny. Oznacza to, że para może mieć szansę na naturalne zapłodnienie. Czasami jajowód udrażnia się podczas badania. Wówczas sono-HSG pełni funkcję terapeutyczną⁵. Badanie można wykonać w ramach NFZ w poradni ginekologiczno-położniczej w szpitalu.

Jeśli okaże się, że w obrębie miednicy mniejszej (np. w jajowodach) są pewne nieprawidłowości, leczenie niepłodności u kobiety rozszerzane jest o laparoskopię¹. To zabieg, który pozwala uwidocznić narządy w optycznym powiększeniu. W trakcie laparoskopii – za pomocą mikronarzędzi – można usunąć zmienione fragmenty chorych tkanek, które pojawiają się w przypadku endometriozy czy PCOS⁶. Czasami niweluje się także zrosty po przebytych zakażeniach jajowodów.

W przypadku, gdy lekarz podejrzewa u pacjentki zmiany wewnątrz macicy, wykonuje się histeroskopię¹. To małoinwazyjna metoda pozwalająca ocenić śluzówkę i budowę wnętrza jamy macicy z ujściem wewnętrznym jajowodów. W trakcie zabiegu można pobrać niewielki wycinek, aby sprawdzić, czy w tkankach występują nieprawidłowe procesy, które mogą uniemożliwiać zarodkowi zagnieżdżenie⁷.

Leczenie niepłodności: para w gabinecie lekarskim

 

Leczenie niepłodności u mężczyzn

Podstawowym badaniem diagnostycznym w przypadku męskiej niepłodności jest seminogram, czyli badanie nasienia (najlepiej rozszerzone). Dzięki niemu można sprawdzić m.in.:

  • liczebność plemników,
  • ich budowę, żywotność, morfologię i ruchliwość,
  • objętość oraz pH ejakulatu.

Jeśli lekarz stwierdzi, że parametry nasienia są obniżone, może zalecić leczenie farmakologiczne, które dobierane jest indywidualnie do potrzeb pacjenta na podstawie wyników badań (m.in. USG i testów hormonalnych z krwi). Niepłodność u panów może również być wynikiem problemów z drożnością nasieniowodów – głównie z powodu żylaków powrózka nasiennego. W takiej sytuacji usuwa się je podczas laparoskopowego zabiegu. Z kolei wszelkie infekcje (np. niepożądane bakterie w nasieniu pogarszające jego jakość) eliminowane są za pomocą antybiotykoterapii¹.

Czasami może się okazać, że w nasieniu mężczyzny nie ma żadnych plemników, co może być skutkiem uszkodzeń jąder albo następstwem chorób. Mówimy wtedy o azoospermii. Nie jest to jednak sytuacja bez wyjścia, która przekreśla Wasze szanse na rodzicielstwo. W takim przypadku lekarz może zlecić biopsję jąder pozwalającą na chirurgiczne pobranie plemników, które następnie wykorzystuje się w procedurze in vitro⁸.

Powyższe sposoby leczenia niepłodności u mężczyzny najczęściej są konsultowane – w zależności od przypadku – z urologiem, andrologiem, a także z ginekologiem partnerki.

Czy wiecie, że…

Mężczyzna, który pragnie zostać tatą, może także na co dzień dbać o jakość komórek rozrodczych. Podstawowe zasady wspierania płodności u panów to m.in. noszenie przewiewnej, nieobciskającej bielizny i nieprzegrzewanie jąder.

Leczenie niepłodności – inseminacja i in vitro

W przypadku par, które mają trudności z poczęciem, leczenie niepłodności najczęściej rozpoczyna się od najtańszych i najmniej inwazyjnych metod³. Wyżej wymienione sposoby poprawy płodności, zaliczające się do tzw. naprotechnologii, w wielu przypadkach mogą przynieść oczekiwany efekt, a na świecie pojawia się upragnione maleństwo.

Naprotechnologia (ang. natural procreative technology) polega na diagnostyce niepłodnej pary lub pojedynczych partnerów oraz leczeniu zachowawczym. Specjaliści zaznaczają, że naprotechnologia w leczeniu niepłodności ma swoje miejsce, jednak u niektórych par nie jest to skuteczna metoda⁹.

W około 20% przypadków lekarze rekomendują zastosowanie technik wspomaganego rozrodu, czyli inseminacji domacicznej (IUI – ang. intrauterine insemination) lub zapłodnienia pozaustrojowego in vitro (IVF – ang. in vitro fertilization)³. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji pary, stanu zdrowia partnerów, wyników badań i długości leczenia.

Niektóre pary podczas leczenia niepłodności wspierają się alternatywnymi metodami poprawiającymi płodność – np. akupunkturą. U kobiet nakłuwanie określonych punktów na ciele cienkimi igłami ma poprawiać ukrwienie macicy i zwiększać szansę na zagnieżdżenie się w niej zarodka, a u panów korzystnie wpływać na jakość plemników. Akupunktura potrafi też obniżać poziom stresu i pozytywnie oddziaływać na gospodarkę hormonalną¹⁰.

Leczenie niepłodności NFZ

Jeśli po wskazaniach lekarza zdecydujecie się na in vitro, pamiętajcie, że od 1 czerwca 2024 działa program dofinansowania, który jest koordynowany przez Ministerstwo Zdrowia. Dzięki niemu macie szansę bezpłatnie skorzystać z procedury. Trzeba tylko przejść przez kwalifikację. Projekt obejmuje także osoby chorujące na nowotwór, które chcą zabezpieczyć swoje komórki rozrodcze, aby w przyszłości mieć szansę na bycie rodzicem¹¹. Inseminacja nie jest objęta refundacją.

Leczenie niepłodności wymaga czasu, cierpliwości, wsparcia różnych specjalistów i bliskich. Na szczęście współczesna medycyna oferuje wiele możliwości, które mogą Wam pomóc zajść w ciążę. Wybór odpowiedniego sposobu leczenia zależy od przyczyny problemu oraz indywidualnej sytuacji i potrzeb danej pary. Niezależnie od wybranej ścieżki, którą rekomenduje Wam lekarz, nie traćcie nadziei, ponieważ każde badanie i podjęte wysiłki mogą zbliżać Was do spełnienia marzeń o rodzicielstwie. Trzymamy za Was kciuki!

Konsultacja merytoryczna:

Maciej Pakuła

Lekarz, specjalista położnictwa i ginekologii

View details Graj o wózek 3w1 dla Maluszka!
Baby&Me_banner_rejestracyjny z wózkiem

Graj o wózek 3w1 dla Maluszka!

Dołącz do programu Nestlé Baby&me i poznaj wszystkie benefity, które dla Ciebie przygotowaliśmy.

Powiązane artykuły

View details Niepłodność – przyczyny, diagnostyka i leczenie
Artykuł
Niepłodność i wielkie pragnienie dziecka – młoda para na kanapie

Niepłodność – przyczyny, diagnostyka i leczenie

Starania o dziecko mogą chwilę potrwać. Jeśli jednak zaczynacie się niepokoić, warto skonsultować to z lekarzem i sprawdzić, czy trudności nie wynikają z przyczyn zdrowotnych.

6 min. czytania

View details Witaminy i składniki mineralne dla kobiet planujących ciążę
Artykuł
witaminy-i-skladniki-mineralne-dla-kobiet-planujacych-ciaze

Witaminy i składniki mineralne dla kobiet planujących ciążę

Zbilansowana i wartościowa dieta przy planowaniu ciąży jest bardzo ważna.

5 min. czytania

View details Jak przygotować się na poczęcie dziecka?
Artykuł
jak-przygotowac-sie-na-poczecie-dziecka

Jak przygotować się na poczęcie dziecka?

Decyzja o ciąży powinna być świadoma i dobrze przemyślana.

6 min. czytania

View details Czy warto mieć dzieci? - 10 pytań gdy planujecie mieć dzieci
Artykuł
10 ważnych pytań, gdy planujesz mieć Dziecko

Czy warto mieć dzieci? - 10 pytań gdy planujecie mieć dzieci

Jeśli planujesz ciążę, warto najpierw umówić się na konsultację z lekarzem.

4 min. czytania

View details Plamienie implantacyjne – objawy i przyczyny
Artykuł
Plamienie implantacyjne i zagnieżdżenie zarodka

Plamienie implantacyjne – objawy i przyczyny

Plamienie implantacyjne związane jest z zagnieżdżeniem się zarodka w błonie śluzowej macicy. Sprawdź, jak je odróżnić od terminu spodziewanej miesiączki.

4 min. czytania

View details 7 zdrowych pokarmów, które warto włączyć do diety przed zajściem w ciążę
Artykuł
7 zdrowych pokarmów, które warto włączyć do diety przed zajściem w ciążę

7 zdrowych pokarmów, które warto włączyć do diety przed zajściem w ciążę

Czy wiesz, że prawidłowe odżywianie może mieć pozytywny wpływ na przebieg ciąży i przynieść długotrwałe korzyści zdrowotne dla maluszka?

5 min. czytania

View details Jak rozpoznać dni płodne? Poznaj najważniejsze symptomy!
Artykuł
jak-rozpoznac-dni-plodne-poznaj-najwazniejsze-symptomy

Jak rozpoznać dni płodne? Poznaj najważniejsze symptomy!

Nadszedł moment, w którym zapragnęłaś zostać mamą? Jeśli przygotowujesz się do ciąży, powinnaś wiedzieć, kiedy masz dni płodne, jak je rozpoznać i jakie objawy świadczą o owulacji.

6 min. czytania

View details Planowanie ciąży – od czego warto zacząć przygotowania?
Artykuł
planowanie-ciazy-od-czego-warto-zaczac-przygotowania

Planowanie ciąży – od czego warto zacząć przygotowania?

Jeśli myślisz o powiększeniu rodziny, już dzisiaj powinnaś wprowadzić do swojej diety i stylu życia drobne zmiany. Mogą mieć one ogromny wpływ na przyszłość Twojego dziecka.

6 min. czytania

View details Pierwsze objawy ciąży
Artykuł
Pierwsze objawy ciąży

Pierwsze objawy ciąży

Pierwsze objawy ciąży wcale nie muszą być bardzo charakterystyczne. Można je dość łatwo przegapić albo pomylić np. z zatruciem pokarmowym czy przeziębieniem.

5 min. czytania

View details Czym jest PCOS? Objawy i sposób leczenia
Artykuł
Zespół policystycznych jajników: czarny napis PCOS na różowym tle obok białych puzzli

Czym jest PCOS? Objawy i sposób leczenia

Zespół policystycznych jajników, czyli PCOS (ang. polycystic ovary syndrome), to jedna z najczęściej występujących przyczyn nieregularnego miesiączkowania.

6 min. czytania

View details Jak zaplanować płeć dziecka?
Artykuł
Planowanie płci dziecka – chłopiec czy dziewczynka?

Jak zaplanować płeć dziecka?

Chcesz powiększyć rodzinę i marzysz o córeczce? A może chcesz mieć chłopca? Dowiedz się, od czego zależy płeć maluszka i czy w ogóle można ją wcześniej zaplanować.

6 min. czytania

View details Jak przygotować się do ciąży?
Artykuł
pani-w-ciąży-u-lekarza.png

Jak przygotować się do ciąży?

Świadome podejście do macierzyństwa rozpoczyna się już na etapie planowania ciąży.

5 min. czytania

View details Endometrioza – objawy i sposoby leczenia
Artykuł
Młoda kobieta   słucha ginekolożki przedstawiającej endometriozę na USG

Endometrioza – objawy i sposoby leczenia

Endometrioza to choroba ginekologiczna, o której mówi się coraz więcej. Jednak wciąż wiele osób nie wie o jej istnieniu i dostaje diagnozę, gdy osiąga rozwinięte stadium.

5 min. czytania

View details Dieta przed ciążą, czyli dieta przyszłej mamy
Artykuł
 Dieta przed ciążą czyli dieta przyszłej mamy

Dieta przed ciążą, czyli dieta przyszłej mamy

Podjęliście z partnerem decyzję, że chcecie mieć dziecko i w związku z tym chcesz wspomóc swoją płodność? Warto wiedzieć, że szanse na poczęcie maluszka możesz zwiększyć z pomocą diety.

6 min. czytania

View details Dieta na płodność mężczyzny
Artykuł
Dieta na płodność mężczyzny

Dieta na płodność mężczyzny

Zaburzenia płodności dotyczą nie tylko kobiet, lecz także mężczyzn. Powodów może być wiele.

5 min. czytania

View details Badania przed ciążą
Artykuł
Badania przed ciążą

Badania przed ciążą

Kobieta, która oczekuje na narodziny maluszka, powinna dbać o swoje zdrowie ze szczególną uwagą.

4 min. czytania