Niepłodność idiopatyczna: przytulająca się para
Download file
Add this post to favorites

Niepłodność idiopatyczna – na czym polega i jak można ją leczyć?

Artykuł
Kwie 30, 2025
5 min

Lekarze twierdzą, że nic nie stoi na przeszkodzie, abyście mogli zajść w ciążę, jednak – mimo regularnych prób – wciąż się to nie udaje? To może być niepłodność idiopatyczna, nazywana też nieokreśloną. W artykule, który przygotowaliśmy razem z Maciejem Michałem Pakułą – lekarzem, specjalistą w dziedzinie położnictwa i ginekologii, wyjaśniamy, jak w takiej sytuacji możecie zwiększyć swoje szanse na rodzicielstwo.

Czego dowiesz się z artykułu?

Staracie się od dłuższego czasu o dziecko? Przeszliście już podstawowe badania, które nie wykazały żadnych nieprawidłowości, jednak test ciążowy kolejny raz pokazuje negatywny wynik? Jeżeli usłyszeliście, że macie do czynienia z niepłodnością idiopatyczną, podpowiadamy, jak możecie leczyć to schorzenie.

Na czym polega niepłodność idiopatyczna?

O niepłodności można mówić, kiedy para, która regularnie współżyje bez zabezpieczenia (co najmniej 2-4 razy w tygodniu), nie zachodzi w ciążę w ciągu 12 miesięcy. Najczęściej po roku bezowocnych starań specjaliści zalecają wnikliwą diagnostykę obojga partnerów, ponieważ przyczyny niepłodności mogą występować zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny¹.

Zdarza się, że po wykonaniu standardowych badań na pierwszy rzut oka partnerzy są zdrowi. Poziomy ich hormonów płciowych pozostają w normach, nasienie mężczyzny jest prawidłowe, owulacja u kobiety występuje regularnie i nie ma żadnych dodatkowych chorób współistniejących czy wad anatomicznych, które uniemożliwiałyby partnerom poczęcie. W takiej sytuacji lekarz może stwierdzić niepłodność idiopatyczną (niewyjaśnionego pochodzenia), z którą według statystyk boryka się 20-30% par leczonych z powodu niepłodności². 
 

Czy wiesz, że…

Wyróżniamy niepłodność pierwotną (gdy kobieta nigdy nie była w ciąży i mimo regularnych starań od roku dalej w nią nie zachodzi) i niepłodność wtórną  (kiedy kobieta nie może zajść w ciążę, pomimo że kiedyś już jej się to udało)³.

Analogicznie mówimy więc o niepłodności idiopatycznej pierwotnej (kiedy nie są znane przyczyny schorzenia, a para stara się o pierwsze dziecko) oraz o niepłodności idiopatycznej wtórnej (gdy para była w ciąży, ale nie może w nią zajść kolejny raz, a przyczyna tej sytuacji nie jest możliwa do zdiagnozowania).
 

Przyczyny idiopatyczne – co może powodować niepłodność?

Główne przyczyny niepłodności idiopatycznej pozostają wciąż zagadką. Choć czasami trudno je rozpoznać ze względu na ograniczenia współczesnej medycyny, istnieją pewne podejrzenia, że w takich przypadkach trudności z zajściem w ciążę u kobiety mogą być spowodowane np. zaburzeniami pracy jajowodów. Zdarza się, że pomimo wielu rutynowych badań i przeprowadzonych zabiegów (np. HyCoSy, laparoskopii lub histeroskopii) nie udaje się wykryć niewielkich wad anatomicznych, które zaburzają transport komórki jajowej albo utrudniają prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka (tzw. implantację)². 

Na czym polega laparoskopia, histeroskopia i HyCoSy?

  • Laparoskopia ginekologiczna to zabieg, podczas którego wykonuje się niewielkie nacięcia w brzuchu. Wprowadza się przez nie laparoskop (minikamerę) i bardzo małe narzędzia chirurgiczne. Dzięki tej metodzie można obejrzeć zewnętrzną powierzchnię narządów jamy brzusznej i usunąć ewentualne zmiany (np. torbiele, mięśniaki, zmiany endometrialne), które mogą być przyczyną niepłodności)⁴. 
  • Histeroskopia to metoda, dzięki której lekarz ocenia śluzówkę i budowę wnętrza jamy macicy z ujściem wewnętrznym jajowodów. Wyróżniamy dwa rodzaje histeroskopii: diagnostyczną i leczniczą. Zabieg wykonuje się z użyciem małej kamery, którą wprowadza się przez pochwę i kanał szyjki do jamy macicy. W trakcie zabiegu czasami pobierany jest wycinek, aby sprawdzić, czy w tkankach występują nieprawidłowe procesy, które mogą utrudniać zapłodnienie⁵. 
  • HyCoSy (lub Sono-HSG od ang. hysterosalpingo contrast sonography) polega na podaniu specjalnego środka kontrastującego do szyjki macicy. Jeśli płyn przedostaje się do jamy brzusznej, oznacza to, że jajowód jest drożny, a para może mieć szansę na naturalne zapłodnienie⁶.

Wśród potencjalnych przyczyn, które mogą powodować niepłodność idiopatyczną, są też²: 

•    nieprawidłowości genetyczne i funkcjonalne komórek rozrodczych i zarodków,
•    zaburzenia genetyczne partnerów, które nie są możliwe do wykrycia przez współczesną medycynę,
•    problemy z zapłodnieniem na poziomie komórkowym, 
•    zaburzenia implantacji i nieprawidłowe działanie układu immunologicznego. 

O tym warto pamiętać!

Niepłodność idiopatyczna to jeden z najtrudniejszych do zaakceptowania rodzajów niepłodności, ponieważ brak konkretnej diagnozy często utrudnia podjęcie odpowiedniego leczenia. Jeżeli czujecie, że sytuacja, w której się znaleźliście, zaczyna Was psychicznie i emocjonalnie przerastać, możecie skonsultować się z psychologiem, aby poradzić sobie ze stresem i trudnymi emocjami.

Niepłodność idiopatyczna – leczenie

Jeśli lekarz stwierdzi u Was niepłodność idiopatyczną (czyli nieokreślonego pochodzenia), możliwe są dwa rozwiązania. 

1. Na tym etapie prawdopodobnie jesteście już dobrze przebadani, dlatego specjalista może zalecić dalsze próby naturalnego zajścia w ciążę (trwające nawet kolejne 2 lata). To tzw. postępowanie wyczekujące. Takie podejście jest rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP), jeśli kobieta nie ma żadnych obciążeń zdrowotnych, nie przekroczyła jeszcze 35 lat, a jej AMH (tzw. rezerwa jajnikowa) jest w normie. Szacuje się, że w takich przypadkach połowa par z niepłodnością nieokreśloną ma szansę na ciążę naturalną w drugim roku starań²!

Niepłodność idiopatyczna: para w gabinecie ginekologicznym

2. Jeśli nie chcecie lub nie możecie dłużej czekać, lekarz prawdopodobnie zaproponuje Wam procedury wspomaganego rozrodu. Może to być inseminacja domaciczna (IUI – ang. intrauterine insemination), czyli przeniesienie odpowiednio przygotowanego nasienia do macicy, lub zapłodnienie pozaustrojowe – tzw. in vitro (IVF – ang. in vitro fertilization). Ta ostatnia procedura jest od razu zalecana przy niepłodności idiopatycznej, która u kobiety (niezależnie od jej wieku) trwa dłużej niż dwa lata². 

Choć niepłodność idiopatyczna wiąże się z brakiem konkretnej przyczyny niepowodzeń zajścia w ciążę, współczesna medycyna oferuje możliwości leczenia tego schorzenia. Pamiętajcie, że wielu parom z diagnozą niepłodności nieokreślonej – mimo trudnych początków – udało się spełnić marzenie o rodzicielstwie, dlatego trzymamy kciuki również za Was! 

Konsultacja merytoryczna:

Maciej Michał Pakuła 

Lekarz, specjalista położnictwa i ginekologii

Pytania i odpowiedzi

Czy dieta i styl życia mogą poprawić szanse na poczęcie przy niepłodności idiopatycznej?

Tak, dieta i styl życia mogą realnie wpłynąć na poprawę szans na poczęcie, również w przypadku niepłodności idiopatycznej. Według rekomendacji ekspertów właściwe odżywianie wspiera funkcjonowanie układu hormonalnego i rozrodczego. Dieta sprzyjająca płodności powinna być bogata w różnorodne warzywa i owoce. Warto stawiać także na pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze (np. z ryb, orzechów, olejów roślinnych) oraz białko roślinne. Ważne jest też utrzymanie prawidłowej masy ciała, regularna aktywność fizyczna, ograniczenie alkoholu i unikanie palenia tytoniu. Choć sama zmiana stylu życia nie zawsze rozwiązuje problem niepłodności, może znacząco zwiększyć szanse na naturalne zapłodnienie i poprawić efekty leczenia⁷.

Jakie badania warto wykonać przy podejrzeniu niepłodności idiopatycznej?

Przy podejrzeniu niepłodności idiopatycznej warto wykonać kompleksowy zestaw badań u obojga partnerów, aby wykluczyć wszystkie możliwe przyczyny trudności z poczęciem. U kobiety zaleca się ocenę owulacji, oznaczenie poziomu hormonów (m.in. AMH w celu określenia rezerwy jajnikowej) oraz badania obrazowe pozwalające sprawdzić drożność jajowodów i budowę macicy – takie jak HyCoSy, histeroskopia lub laparoskopia, jeśli istnieją wskazania. U mężczyzny podstawowym badaniem jest analiza nasienia. W niektórych przypadkach lekarz może także zlecić dodatkowe testy, np. immunologiczne lub genetyczne. Dopiero po wykonaniu tych badań i wykluczeniu innych przyczyn można rozpoznać niepłodność idiopatyczną².

Czy niepłodność idiopatyczna może minąć samoistnie?

Tak – zdarza się, że pary z niepłodnością idiopatyczną zachodzą w ciążę bez dodatkowych procedur medycznych. W praktyce klinicznej dopuszcza się wydłużenie okresu oczekiwania na ciążę (tzw. postępowanie wyczekujące) do 24 miesięcy, jeśli kobieta nie ma żadnych obciążeń zdrowotnych, nie przekroczyła jeszcze 35 lat, a jej AMH jest w normie. Szacuje się, że w takich przypadkach para ma sporą szansę na rodzicielstwo w drugim roku starań².

Czy leczenie niepłodności idiopatycznej jest refundowane przez NFZ?

Dużą część diagnostyki niepłodnościowej można wykonać w ramach NFZ. Mowa m.in. o niektórych badaniach (np. nasienia, hormonalnych) czy zabiegach (np. histeroskopia). W tym przypadku potrzebne będzie skierowanie od lekarza w ramach konsultacji specjalistycznej (np. z poradni położniczo-ginekologicznej, urologicznej, endokrynologicznej, andrologicznej, leczenia niepłodności czy planowania rodziny i rozrodczości). W Polsce od czerwca 2024 funkcjonuje również rządowy program wsparcia procedury in vitro⁸. 

Czy warto skonsultować się z więcej niż jednym specjalistą w przypadku zdiagnozowania niepłodności idiopatycznej?

Tak, przy rozpoznaniu niepłodności idiopatycznej często rekomenduje się podejście wielodyscyplinarne – m.in. konsultacje u ginekologa, androloga, embriologa, a w razie potrzeby także u psychologa i dietetyka. W praktyce współpraca kilku specjalistów zwiększa szansę na wybranie najbardziej efektywnego i bezpiecznego planu leczenia, który zakończy się dla Was ciążą.