
Niepłodność idiopatyczna – na czym polega i jak można ją leczyć?
Lekarze twierdzą, że nic nie stoi na przeszkodzie, abyście mogli zajść w ciążę, jednak – mimo regularnych prób – wciąż się to nie udaje? To może być niepłodność idiopatyczna, nazywana też nieokreśloną. W artykule, który przygotowaliśmy razem z Maciejem Michałem Pakułą – lekarzem, specjalistą w dziedzinie położnictwa i ginekologii, wyjaśniamy, jak w takiej sytuacji możecie zwiększyć swoje szanse na rodzicielstwo.
Czego dowiesz się z artykułu?
- Niepłodność idiopatyczna – co to jest?
- Czy można określić przyczyny niepłodności idiopatycznej?
- Jak leczyć niepłodność idiopatyczną?
Staracie się od dłuższego czasu o dziecko? Przeszliście już podstawowe badania, które nie wykazały żadnych nieprawidłowości, jednak test ciążowy kolejny raz pokazuje negatywny wynik? Jeżeli usłyszeliście, że macie do czynienia z niepłodnością idiopatyczną, podpowiadamy, jak możecie leczyć to schorzenie.
Na czym polega niepłodność idiopatyczna?
O niepłodności można mówić, kiedy para, która regularnie współżyje bez zabezpieczenia (co najmniej 2-4 razy w tygodniu), nie zachodzi w ciążę w ciągu 12 miesięcy. Najczęściej po roku bezowocnych starań specjaliści zalecają wnikliwą diagnostykę obojga partnerów, ponieważ przyczyny niepłodności mogą występować zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny¹.
Zdarza się, że po wykonaniu standardowych badań na pierwszy rzut oka partnerzy są zdrowi. Poziomy ich hormonów płciowych pozostają w normach, nasienie mężczyzny jest prawidłowe, owulacja u kobiety występuje regularnie i nie ma żadnych dodatkowych chorób współistniejących czy wad anatomicznych, które uniemożliwiałyby partnerom poczęcie. W takiej sytuacji lekarz może stwierdzić niepłodność idiopatyczną (niewyjaśnionego pochodzenia), z którą według statystyk boryka się 20-30% par leczonych z powodu niepłodności².
Czy wiesz, że…
Wyróżniamy niepłodność pierwotną (gdy kobieta nigdy nie była w ciąży i mimo regularnych starań od roku dalej w nią nie zachodzi) i niepłodność wtórną (kiedy kobieta nie może zajść w ciążę, pomimo że kiedyś już jej się to udało)³.
Analogicznie mówimy więc o niepłodności idiopatycznej pierwotnej (kiedy nie są znane przyczyny schorzenia, a para stara się o pierwsze dziecko) oraz o niepłodności idiopatycznej wtórnej (gdy para była w ciąży, ale nie może w nią zajść kolejny raz, a przyczyna tej sytuacji nie jest możliwa do zdiagnozowania).
Przyczyny idiopatyczne – co może powodować niepłodność?
Główne przyczyny niepłodności idiopatycznej pozostają wciąż zagadką. Choć czasami trudno je rozpoznać ze względu na ograniczenia współczesnej medycyny, istnieją pewne podejrzenia, że w takich przypadkach trudności z zajściem w ciążę u kobiety mogą być spowodowane np. zaburzeniami pracy jajowodów. Zdarza się, że pomimo wielu rutynowych badań i przeprowadzonych zabiegów (np. HyCoSy, laparoskopii lub histeroskopii) nie udaje się wykryć niewielkich wad anatomicznych, które zaburzają transport komórki jajowej albo utrudniają prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka (tzw. implantację)².
Na czym polega laparoskopia, histeroskopia i HyCoSy?
- Laparoskopia ginekologiczna to zabieg, podczas którego wykonuje się niewielkie nacięcia w brzuchu. Wprowadza się przez nie laparoskop (minikamerę) i bardzo małe narzędzia chirurgiczne. Dzięki tej metodzie można obejrzeć zewnętrzną powierzchnię narządów jamy brzusznej i usunąć ewentualne zmiany (np. torbiele, mięśniaki, zmiany endometrialne), które mogą być przyczyną niepłodności)⁴.
- Histeroskopia to metoda, dzięki której lekarz ocenia śluzówkę i budowę wnętrza jamy macicy z ujściem wewnętrznym jajowodów. Wyróżniamy dwa rodzaje histeroskopii: diagnostyczną i leczniczą. Zabieg wykonuje się z użyciem małej kamery, którą wprowadza się przez pochwę i kanał szyjki do jamy macicy. W trakcie zabiegu czasami pobierany jest wycinek, aby sprawdzić, czy w tkankach występują nieprawidłowe procesy, które mogą utrudniać zapłodnienie⁵.
- HyCoSy (lub Sono-HSG od ang. hysterosalpingo contrast sonography) polega na podaniu specjalnego środka kontrastującego do szyjki macicy. Jeśli płyn przedostaje się do jamy brzusznej, oznacza to, że jajowód jest drożny, a para może mieć szansę na naturalne zapłodnienie⁶.
Wśród potencjalnych przyczyn, które mogą powodować niepłodność idiopatyczną, są też²:
• nieprawidłowości genetyczne i funkcjonalne komórek rozrodczych i zarodków,
• zaburzenia genetyczne partnerów, które nie są możliwe do wykrycia przez współczesną medycynę,
• problemy z zapłodnieniem na poziomie komórkowym,
• zaburzenia implantacji i nieprawidłowe działanie układu immunologicznego.
O tym warto pamiętać!
Niepłodność idiopatyczna to jeden z najtrudniejszych do zaakceptowania rodzajów niepłodności, ponieważ brak konkretnej diagnozy często utrudnia podjęcie odpowiedniego leczenia. Jeżeli czujecie, że sytuacja, w której się znaleźliście, zaczyna Was psychicznie i emocjonalnie przerastać, możecie skonsultować się z psychologiem, aby poradzić sobie ze stresem i trudnymi emocjami.
Niepłodność idiopatyczna – leczenie
Jeśli lekarz stwierdzi u Was niepłodność idiopatyczną (czyli nieokreślonego pochodzenia), możliwe są dwa rozwiązania.
1. Na tym etapie prawdopodobnie jesteście już dobrze przebadani, dlatego specjalista może zalecić dalsze próby naturalnego zajścia w ciążę (trwające nawet kolejne 2 lata). To tzw. postępowanie wyczekujące. Takie podejście jest rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP), jeśli kobieta nie ma żadnych obciążeń zdrowotnych, nie przekroczyła jeszcze 35 lat, a jej AMH (tzw. rezerwa jajnikowa) jest w normie. Szacuje się, że w takich przypadkach połowa par z niepłodnością nieokreśloną ma szansę na ciążę naturalną w drugim roku starań²!

2. Jeśli nie chcecie lub nie możecie dłużej czekać, lekarz prawdopodobnie zaproponuje Wam procedury wspomaganego rozrodu. Może to być inseminacja domaciczna (IUI – ang. intrauterine insemination), czyli przeniesienie odpowiednio przygotowanego nasienia do macicy, lub zapłodnienie pozaustrojowe – tzw. in vitro (IVF – ang. in vitro fertilization). Ta ostatnia procedura jest od razu zalecana przy niepłodności idiopatycznej, która u kobiety (niezależnie od jej wieku) trwa dłużej niż dwa lata².
Choć niepłodność idiopatyczna wiąże się z brakiem konkretnej przyczyny niepowodzeń zajścia w ciążę, współczesna medycyna oferuje możliwości leczenia tego schorzenia. Pamiętajcie, że wielu parom z diagnozą niepłodności nieokreślonej – mimo trudnych początków – udało się spełnić marzenie o rodzicielstwie, dlatego trzymamy kciuki również za Was!
Konsultacja merytoryczna:
Maciej Michał Pakuła
Lekarz, specjalista położnictwa i ginekologii
Źródła:
¹ Stefanowicz E. Niepłodność. Online: https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/260266,nieplodnosc. Dostęp: 24.04.2025.
² Łukaszuk K., Kozioł K., Jakiel G. et al. Diagnostyka i leczenie niepłodności — rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP). Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018, tom 3, nr 3, s. 112-140. Online: https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2022-01/12.2018%20Diagnostyka%20i%…. Dostęp: 24.04.2025.
³ Dębski R. Niepłodność. Online: https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1209,nieplodnosc?srsltid=Af…. Dostęp: 24.04.2025.
⁴ Stefanowicz E. Laparoskopia ginekologiczna. Online: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/272941,laparoskopia-ginekolog…. Dostęp: 18.04.2025.
⁵ Stefanowicz E. Histeroskopia. Online: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/267521,histeroskopia. Dostęp: 24.04.2025.
⁶ Dębski R., Pawelczyk L., Paszkowski T. Stanowisko Zespołu Ekspertów dotyczące zastosowania kontrastu olejowego Lipiodol® Ultra Fluid w medycynie rozrodu. Online: https://cmscode.pl/wp-content/uploads/2023/07/Dębski-R-i-wsp_lipiodol…. Dostęp: 24.04.2025.