Poród lotosowy – na czym on polega?

Czego dowiesz się z artykułu?

• Co to jest poród lotosowy?
• Jak wygląda poród lotosowy krok po kroku?
• Jak wygląda łożysko po porodzie lotosowym i co się z nim dzieje?
• Jakie argumenty za porodem lotosowym przedstawiają jego zwolennicy?
• Jakie jest stanowisko specjalistów w kwestii porodów lotosowych?
• Czy w Polsce i na świecie praktykuje się poród lotosowy?
   

Poród lotosowy – co to jest i na czym polega?

Poród lotosowy to procedura, w której trakcie pępowina nie jest odcinana ani zaciskana, tak jak ma to miejsce w klasycznym porodzie. Zamiast tego pozostawia się ją w całości, razem z łożyskiem, aż do momentu, kiedy tkanki naturalnie oddzielą się od ciała dziecka. Proces ten trwa zazwyczaj od 3 do 10 dni. Aby zapobiec rozwojowi bakterii i nieprzyjemnym zapachom, łożysko konserwuje się, najczęściej przy użyciu soli, ziół i odpowiednich opatrunków³. Przez cały czas powinno być ono przechowywane w czystych warunkach, co wymaga od rodziców dużej ostrożności.

W praktyce poród lotosowy oznacza, że noworodek przez kilka dni po narodzinach pozostaje fizycznie połączony z własnym łożyskiem – narządem, który przez całą ciążę odgrywał kluczową rolę w dostarczaniu tlenu i składników odżywczych. Po narodzinach maluszka łożysko nie pełni już funkcji biologicznej, ale traktowane jest jako coś więcej niż jedynie odpad biologiczny – bywa bowiem uznawane za integralną część dziecka. Nieusuwanie łożyska ma sprzyjać łagodnemu przejściu z życia wewnątrzmacicznego do życia poza łonem mamy.

Okresy porodu, czyli jak wygląda poród lotosowy krok po kroku?

Poród lotosowy przebiega w identyczny sposób jak klasyczny poród w pierwszej i drugiej fazie, czyli do momentu urodzenia dziecka. Etap rozwierania szyjki macicy oraz faza parcia nie różnią się od tych znanych z porodów szpitalnych lub domowych prowadzonych standardowo. Różnica pojawia się dopiero w trzeciej fazie porodu, która dotyczy postępowania z łożyskiem i pępowiną⁵.

W fazie trzeciej dochodzi do wydalenia łożyska po porodzie, jednak zamiast jego przecięcia i utylizacji, pozostaje ono fizycznie połączone z noworodkiem aż do momentu naturalnego odpadnięcia. W tym czasie nie dochodzi do zaciskania ani przecięcia pępowiny – tkanki obumierają, a naczynia pępkowe (naczynia krwionośne w pępowinie, które łączą dziecko z łożyskiem) zamykają się samoistnie³.

Łożysko po porodzie – co się z nim dzieje po porodzie lotosowym?

Łożysko porodowe to narząd o średnicy około 15-20 cm, który jest zbudowany z licznych naczyń krwionośnych, błon płodowych i tkanki łącznej⁶. W jaki sposób należy je pielęgnować po porodzie lotosowym?

W przypadku porodu lotosowego, łożysko wymaga odpowiedniej troski. Najczęściej umieszcza się je w czystym pojemniku wyłożonym chłonną tkaniną. Łożysko można delikatnie opłukać ciepłą wodą i osuszyć, a następnie posypać mieszanką soli morskiej oraz suszonych ziół – zwykle używa się rozmarynu i lawendy. Połowa mieszanki stosowana jest standardowo pierwszego dnia, a reszta następnego².

Po zabezpieczeniu łożysko zawija się w czysty, chłonny materiał, który powinien być regularnie zmieniany, aby utrzymać suchą powierzchnię i ograniczyć rozwój bakterii. Łożysko trzymane jest blisko dziecka, z zachowaniem ostrożności, by nie powodować naprężeń na pępowinie².

Kluczowe jest przestrzeganie zasad higieny – dobrze jest myć ręce przed i po każdej czynności związanej z pielęgnacją oraz codziennie sprawdzać, czy nie pojawiają się objawy infekcji, takie jak nieprzyjemny zapach, przebarwienia lub wyciek².

Poród lotosowy – zalety i argumenty zwolenników

Zwolennicy porodu lotosowego uważają, że pozostawienie pępowiny aż do jej naturalnego odłączenia wspomaga kontynuację przepływu krwi do dziecka, co może korzystnie wpływać na rozwój krążeniowo-nerwowy. Odwołują się oni do analogii z opóźnionym zaciskaniem pępowiny, sugerując, że podobne korzyści, choć wydłużone w czasie, mogą równie dobrze wspomagać ukrwienie mózgu noworodka i magazynowanie żelaza².

Ponadto, według zwolenników, brak rany po przecięciu pępowiny zmniejsza ryzyko infekcji, a proces naturalnego gojenia pępka u noworodka przebiega łagodniej i szybciej. Dodatkowo zwraca się uwagę na wymiar duchowy, który według zwolenników może sprzyjać spokojniejszemu przejściu dziecka na świat oraz wspierać budowanie emocjonalnej więzi między matką a noworodkiem.

Ci, którzy są za porodem lotosowym, podkreślają również, że może on wspierać regenerację fizyczną i psychiczną mamy, wymusza bowiem wolniejsze tempo życia po porodzie. W ich opinii dzięki tej praktyce cały proces staje się bardziej spokojnym i świadomym doświadczeniem².

Porody lotosowe – jakie jest stanowisko specjalistów?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zdecydowanie nie rekomenduje pozostawiania łożyska przy noworodku jako standardowej procedury. Eksperci zalecają za to opóźnione zaciskanie pępowiny – co najmniej na minutę, a najlepiej do przerwania tętnienia – co poprawia zasoby żelaza u dziecka i wspiera jego zdrowy rozwój w pierwszych sześciu miesiącach życia. Te wytyczne są światowym standardem⁶.

Również organizacje, takie jak Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów (ACOG) i Amerykańska Akademia Pediatrii (AAP), wyraźnie zalecają opóźnione zaciskanie pępowiny (DCC – Delayed Cord Clamping), przypominając, że korzyści takiego podejścia (wyższe poziomy żelaza, lepszy przepływ krwi, mniejsze ryzyko anemii) są potwierdzone badaniami, bez zwiększania ryzyka poważnych powikłań².

Eksperci zwracają uwagę, że pozostawione łożysko przestaje pełnić funkcję biologiczną i może sprzyjać rozwojowi bakterii, co w rzadkich przypadkach bywa związane z infekcjami, takimi jak zapalenie pępka (omfalitis) czy sepsa oraz zakażenia tkanek płuc i serca³. Opisywano również pojedyncze przypadki komplikacji, takich jak zapalenie wątroby o niejasnej przyczynie czy idiopatyczna żółtaczka u noworodków po porodzie lotosowym.

Jak podkreślają eksperci z American Academy of Pediatrics, nie przeprowadzono żadnych wiarygodnych badań, które mierzyłyby wpływ tej praktyki na rozwój poznawczy lub emocjonalny niemowląt. Tymczasem dokumentowane są konkretne przypadki poważnych powikłań, takich jak zapalenie wsierdzia czy groźny szok hipowolemiczny spowodowany utratą krwi z dziecka do obumierającego łożyska³. Royal College of Obstetricians and Gynecologists w Wielkiej Brytanii wprost ostrzega przed brakiem dowodów na bezpieczeństwo tej procedury.

Paradoksalnie, choć zwolennicy porodu lotosowego postrzegają go jako bardziej naturalny sposób narodzin, w rzeczywistości praktyka ta wymaga intensywniejszego monitorowania medycznego niż standardowy poród. Specjaliści położnictwa zwracają uwagę, że pozostawienie obumierającego łożyska wymaga dokładniejszej obserwacji pod kątem powikłań i zwiększonej liczby testów diagnostycznych. W efekcie rodziny poszukujące naturalnej opcji porodu mogą otrzymać bardziej inwazyjne doświadczenie niż przy standardowej opiece nad noworodkiem.

Lotosowy poród w Polsce i na świecie – przepisy i praktyka

Na świecie porody lotosowe są bardzo rzadkie i przeważnie realizowane w warunkach domowych. W Polsce zdarzają się sporadycznie, zwykle za zgodą położnych i lekarzy, ale nie są częścią oficjalnych procedur szpitalnych. W wielu krajach medycyna postrzega tę metodę jako kontrowersyjną ze względu na możliwe zagrożenia, co sprawia, że większość placówek ogranicza jej stosowanie lub wymaga szczegółowej zgody i monitoringu lekarza prowadzącego ciążę.

Zwolennicy porodu lotosowego często podkreślają duchowy wymiar praktyki, łagodniejsze przejście noworodka do życia poza łonem matki oraz wzmacnianie więzi rodzinnych – choć obecnie brakuje naukowych danych potwierdzających te korzyści.

Z kolei specjaliści ostrzegają przed możliwym ryzykiem infekcji i powikłań, które mogą pojawić się w wyniku pozostawienia łożyska przy nowo narodzonym dziecku. Alternatywą, która zyskuje poparcie w badaniach naukowych i jest rekomendowana przez światowe organizacje, jest opóźnione zaciskanie pępowiny – bezpieczne i korzystne rozwiązanie wspierające zdrowie noworodka.

Decyzja dotycząca porodu lotosowego powinna być podejmowana na podstawie pełnej wiedzy o możliwych ryzykach i potencjalnych korzyściach tej praktyki – zawsze w konsultacji z lekarzem. Niezależnie od tego, czy zdecydujecie się na poród lotosowy czy nie – najważniejsze pozostaje bezpieczeństwo matki i dziecka.