Wirus różyczki jest niebezpieczny dla maluszka. Największe niebezpieczeństwo pojawia się w pierwszych tygodniach ciąży, kiedy kształtują się najważniejsze organy dziecka. Gdy dojdzie do zakażenia na początku ciąży, różyczka zaatakuje zarówno mamę, jak i płód, który jeszcze nie ma własnej odporności i nie potrafi obronić się przed wirusem. Aby nie doprowadzić do zakażenia, najlepszą profilaktyką jest szczepienie na różyczkę przed ciążą poprzedzone badaniem przeciwciał IgG.
Ważne
Ryzyko zakażenia płodu w I trymestrze wynosi ok. 60%, w 13.-28. tyg. wynosi ok. 45%, a następnie w III trymestrze rośnie do blisko 100%. Zakażenie po 18 tyg. nie stwarza ryzyka wad wrodzonych (bo u płodu jest już wówczas zakończona tzw. organogeneza, czyli tworzenie poszczególnych narządów), natomiast możliwe są inne powikłania takie jak: hipotrofia płodu, zapalenie wątroby, opon mózgowo-rdzeniowych, mięśnia sercowego i płuc.
Objawy różyczki – na co zwrócić uwagę?
Wirus różyczki atakuje zazwyczaj dzieci. Oczywiście zdarzają się również zakażenia u osób dorosłych, którzy wcześniej nie zachorowali na tę chorobę zakaźną, a także tak zwane „reinfekcje”, czyli zakażenia osób które chorowały lub były szczepione, ale mają niskie miano przeciwciał IgG. Objawy różyczki są dosyć łagodne i pojawiają się po około 14-21 dniach od zakażenia. Aby się zakazić, wystarczy kontakt z osobą chorą (tzw. droga kropelkowa lub kontakt płciowy).
Podejrzewasz u siebie różyczkę? Oto jej charakterystyczne objawy:
- różyczka na początku przypomina przeziębienie
- mogą wystąpić bóle mięśni, ból gardła, gorączka i złe samopoczucie
- węzły chłonne czasami nieco się powiększają
- na skórze pojawia się bladoróżowa wysypka
- charakterystyczne plamki lub grudki powstają na twarzy, a następnie w ciągu 24 godzin na całym ciele, utrzymują się około 3 dni
- po wysypce nie pozostają blizny i przebarwienia, tak jak ma to miejsce podczas ospy wietrznej
Uwaga! Aż 20-50% przypadków różyczki ma przebieg bezobjawowy!
Wirus różyczki w ciąży
Różyczka zaliczana jest do chorób z grupy TORCH (czytaj „torcz”), które są niebezpieczne dla płodu. Zakażenie wirusem różyczki w I trymestrze to powód do obaw, ponieważ u dziecka może wystąpić zespół różyczki wrodzonej (CRS – congenital rubella syndrome), czyli wady wrodzone i uszkodzenia wielonarządowe. Objawy to m.in. triada Gregga, czyli wady serduszka, zaburzenia słuchu i wzroku. Niekiedy pojawiają się również zaburzenia w rozwoju umysłowym dziecka i małogłowie.
Objawy CRS mogą pojawić się również ze sporym opóźnieniem, nawet po 2-4 latach od narodzin maluszka. Zalicza się do nich m.in. cukrzycę, zapalenie tarczycy, niedobór hormonu wzrostu i zaburzenia zachowania. Mimo dużego ryzyka wystąpienia powikłań warto pamiętać, że nie każde zakażenie u płodu wiąże się z wystąpieniem CRS.
Leczenie różyczki w ciąży
W chwili obecnej nie istnieją leki umożliwiające leczenie zakażenia wirusem różyczki. Stosuje się jedynie postępowanie objawowe – najczęściej niesteroidowe leki przeciwzapalne. W przypadku zachorowania na różyczkę w ciąży lub nawet kontaktu z zakażoną osobą, należy bezzwłocznie ustalić wiek ciąży i stan odporności kobiety na wirusa wywołującego chorobę. Podanie immunoglobuliny nie eliminuje, ale może zmniejszyć ryzyko zachorowania.
Ważne
Szczepionkę przeciw różyczce podaje się w postaci skojarzonej ze szczepionką chroniąca przed odrą świnką i różyczką (MMR). Szczepionka jednoskładnikowa nie jest dostępna. Maksymalną ochronę zapewnia podanie dwóch dawek szczepionki. Pierwszą dawkę podaje się w 13.-15. miesiącu życia, a drugą uzupełniającą (od 2019 r.) – w 6. roku życia. Dzieciom pomiędzy 7. a 9. rokiem życia podanie drugiej dawki szczepionki jest sukcesywnie wyrównywane poprzez szczepienie w 10. roku życia.
Szczepienie na różyczkę przed ciążą
Aby nie doprowadzić do zarażenia się wirusem różyczki w ciąży, ważna jest profilaktyka w formie ochronnych szczepień jeszcze przed ciążą. Gdy planujesz dziecko, a nie chorowałaś jeszcze na różyczkę, warto się zaszczepić. Jeżeli nie pamiętasz, czy w dzieciństwie przebyłaś tę infekcję, możesz to sprawdzić w laboratorium. Zrób przesiewowe badanie serologiczne (czyli badanie krwi z oznaczeniem poziomu przeciwciał różyczki klasy IgG). Poziom przeciwciał powyżej 10-15 IU/ml uznawany jest za poziom ochronny.
Jeśli będziesz miała skierowanie od lekarza rodzinnego, badanie wykonasz bezpłatnie. Jeśli przeciwciała IgG nie zostaną wykryte lub ich poziom będzie zbyt niski – co oznacza brak odporności, powinnaś się zaszczepić, a zajście w ciążę planować po upływie miesiąca po szczepieniu, aby nie przenieść wirusa różyczki na dziecko.
Ważne
Zgodnie z zaleceniami WHO i Ministerstwa Zdrowia każda kobieta do 10. tygodnia ciąży musi oznaczyć poziom przeciwciał przeciw patogenom z grupy TORCH (powodujących toskoplazmozę, różyczkę, cytomeglię oraz inne zakażenia: np. kiłą, listeriozą, wirusowym zapaleniem wątroby i HIV). Wynik laboratoryjnego badania na różyczkę w ciąży pozwala ustalić, czy kobieta w przeszłości chorowała już na różyczkę lub czy jest podatna na zakażenie.
Jeżeli już jesteś w ciąży – szczepienie przeciwko różyczce jest przeciwwskazane! W takim przypadku unikaj kontaktu z chorymi osobami. Gdy tylko zauważysz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, skonsultuj się z lekarzem pierwszego kontaktu lub lekarzem specjalistą chorób zakaźnych.
Konsultacja merytoryczna:
DR N. MED. M.SC. JAKUB RZEPKA
Specjalista położnictwa i ginekologii
II Klinika Położnictwa i Ginekologii CMKP
Szpital Bielański w Warszawie
Dołącz do programu Nestlé Baby&me i poznaj wszystkie benefity, które dla Ciebie przygotowaliśmy.
Nestlé Baby&me umożliwia konsumentom wystawianie opinii o swoich produktach i zapewnia dostęp do wystawianych przez konsumentów opinii o swoich produktach, jednakże na ten moment Nestlé Baby&me nie może zapewnić, czy publikowane opinie pochodzą od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli.