Jak rozwija się mózg dziecka w czasie ciąży?

Rozwój mózgu dziecka przebiega stopniowo. Cały proces zaczyna się od utworzenia najprostszych zalążków przyszłego układu nerwowego. Na dalszym etapie powstają struktury kluczowe dla życia – np. odpowiadające za oddychanie. W dalszej kolejności rozwijają się bardziej wyspecjalizowane rejony mózgu, takie jak te odpowiedzialne za umiejętność mowy. 

Mózg dziecka – początki

Układ nerwowy – w którym mózg pełni centralną funkcję – zaczyna się kształtować już od momentu formowania się zarodka. Już w 2. tygodniu jego życia rozpoczyna się proces kształtowania zawiązków ośrodkowego układu nerwowego. W 3. tygodniu tworzy się płytka nerwowa, która następnie przekształca się w tzw. rynienkę nerwową. Boki rynienki zaginają się ku górze i w dalszej kolejności ulegają zrośnięciu. Wówczas – około 5. tygodnia – przez ich zamknięcie tworzy się cewa nerwowa. To właściwy początek powstawania centralnego układu nerwowego – zaczynają się wtedy formować mózg i rdzeń kręgowy. Zamknięcie cewy nerwowej jest niesłychanie ważnym etapem, który ma wpływ na przyszłe prawidłowe działanie układu nerwowego. Na proces ten oddziałuje m.in. dieta kobiety ciężarnej. Aby wspomóc organizm w tym momencie rozwoju mózgu, należy suplementować kwas foliowy, który zapobiega wadom cewy nerwowej. Powinno się także zadbać o odpowiednią podaż żelaza, jodu, witaminy B12 czy kwasu DHA.

Także w 5. tygodniu zaczyna się kształtować tzw. stara kora mózgowa, czyli najstarsza część naszego mózgu. W następnej kolejności pojawia się pięć pęcherzyków mózgowych. W 6. i 7. tygodniu ciąży rozwój mózgu dziecka ulega znacznemu przyspieszeniu. Powstają trzy jego części: przodomózgowie, śródmózgowie oraz tyłomózgowie. Wytwarzają się też półkule mózgowe – lewa i prawa. Ich bardzo intensywny rozwój sprawia, że w 8. tygodniu wygląd zarodka ulega znacznej zmianie – wyraźnie widać już miejsce, w którym kształtuje się głowa maluszka. Mózg na tym etapie pełni już swoją przewodnią funkcję – tj. wysyła impulsy do innych organów i koordynuje ich funkcje. To właśnie dlatego narząd ten bywa określany „centrum dowodzenia” ciała człowieka. 

Dalszy rozwój mózgu

W 3. miesiącu mózg jest już dobrze wykształconym narządem. Pojawiają się pierwsze fale mózgowe – są one początkowo słabe i nieregularne, jednak ich aktywność wzrasta wraz z dalszym rozwojem płodu. Mózg rozpoczyna też produkcję hormonów – co stanowi kolejną niezwykle ważną jego rolę. Co więcej, zaczyna już przejawiać pewne indywidualne cechy. To właśnie na tym etapie zaczyna się kształtować przyszła osobowość Twojego maluszka. W 4. miesiącu ciąży stopniowo rozwijają się też zmysły dziecka. Maluszek próbuje ruszać gałkami ocznymi, wykazuje pierwsze reakcje na dźwięki. Zaczynają się też wyraźnie różnicować fazy jego aktywności i spoczynku. W 5. miesiącu maluszek zyskuje już świadomość tego, co robi. Kolejny miesiąc to czas, w którym intensywnie rozwija się kora mózgowa, a jej powierzchnia robi się coraz bardziej pofałdowana – dzięki czemu zwiększa swoją objętość. Kora odpowiada za bardziej „wyspecjalizowane” procesy – m.in. za czynności ruchowe oraz odbieranie i wstępne przetwarzanie bodźców zmysłowych. Znajduje się tam też ośrodek odpowiedzialny za funkcje językowe. 

Mózg w 3. trymestrze

W trzecim trymestrze mózg jest już dobrze ukształtowany. W tym czasie w obrębie mózgowia tworzą się coraz liczniejsze połączenia między komórkami nerwowymi, przez co mózg powiększa swą powierzchnię i doskonali swe funkcjonowanie. W 7. miesiącu w korze mózgowej rozpoczynają się już złożone procesy uczenia się i zapamiętywania, a także wyrabiania pewnych nawyków – takich jak ssanie kciuka czy chwytanie. To także czas, kiedy u dziecka zaczynają się kształtować pierwsze emocje i myśli. U maluszka najpewniej pojawiają się już sny. Na tym etapie mózg potrafi też kontrolować oddech oraz temperaturę ciała. 

W ostatnich miesiącach życia płodowego powstają też specjalne ośrodki wyspecjalizowane do „obsługi” poszczególnych zmysłów. Zewnętrzne narządy odbierania bodźców są w pełni wykształcone i ćwiczą swoją funkcjonalność. Tworzą się ważne szlaki nerwowe, a dziecko zaczyna odruchowo reagować na różne bodźce – powstają tzw. odruchy bezwarunkowe. Na tym etapie maluszek jest pod względem rozwoju układu nerwowego przygotowany do przyjścia na świat. 

Jak wspierać rozwój mózgu?

Ponieważ komórki nerwowe wymagają do rozwoju ciągłej stymulacji, dobrze jest zapewniać dziecku w brzuchu częste bodźce. Możesz delikatnie się kołysać w czasie ciąży – najlepiej w rytm spokojnej muzyki. Mów do maluszka, tak aby poznawał barwę Twego głosu i nauczył się ją odróżniać od innych dźwięków. Nie zapomnij też o zdrowej diecie, wspierającej prawidłowy rozwój układu nerwowego. Zadbaj również o aktywność fizyczną, ale nie przesadzaj z jej intensywnością. Miej zawsze na uwadze fakt, że zbyt intensywne bodźce mogą niekorzystnie wpłynąć na rozwój układu nerwowego u płodu. A przede wszystkim staraj się dużo wypoczywać i nie stresować się. Twoje emocje mają duży wpływ na komfort kształtującej się dopiero psychiki Twojego maluszka. Jeśli więc zadbasz o własny spokój, zapewnisz też lepsze warunki rozwoju wyczekanego maleństwa.

Oczywiście proces rozwoju mózgu nie ulega zakończeniu w momencie porodu! Będzie on się jeszcze niesłychanie intensywnie rozwijał w pierwszych latach życia, a także później – tak naprawdę przez niemal całe życie! Dlatego warto zadbać nie tylko o zdrową dietę w czasie ciąży, lecz także o odpowiednie składniki w żywieniu maluszka po narodzinach. Uwzględnij w nim produkty bogate m.in. w kwas DHA i żelazo – mają one bowiem duży wpływ na rozwój mózgu. Wspieraj też dziecko na poszczególnych etapach jego rozwoju – codzienne stymulowanie jego umysłu do pracy daje najlepsze efekty!